Airbag açmış ikinci el araç satın almak, günümüzde çok yaygın yaşanan bir durumdur. Bu tür uyuşmazlıklarda airbag açılmış ayıplı araç veya airbag patlak çıkan araç satıcısının ayıp nedeniyle sorumluluğu gündeme gelmektedir.
Airbag açılmış araç ayıplı mıdır, airbag açılmış ikinci el araç satın alan alıcıların ne gibi hakları bulunmaktadır, airbag patlak çıkan aracın satıcısının ayıp nedeniyle sorumluluğu nelerdir, airbag açmış aracı satın alan alıcının dava yoluyla mağduriyetini gidermesi mümkün müdür ve araba aldım airbag patlak çıktı ne yapmam gerekiyor gibi soruların cevaplarına yazımızda yer verilmiştir.
Airbag açmış ikinci el araç satın alan kişi ayıp hükümlerinden faydalanabilir mi?
Airbag açmış ikinci el araç satın alan kişinin Türk Borçlar Kanunu 219 vd. maddelerinde ve Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun‘un 8 vd. maddelerinde düzenlenmiş ayıplı malın şartlarına uyması halinde bu hükümlerden faydalanması mümkündür.
Ayıp nedir?
6502 Sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun‘un 8. maddesi gereğince ayıplı mal, tüketiciye teslimi anında, taraflarca kararlaştırılmış olan örnek ya da modele uygun olmaması ya da objektif olarak sahip olması gereken özellikleri taşımaması nedeniyle sözleşmeye aykırı olan mal olarak tanımlanmıştır. Genel hükümlerin düzenlendiği TBK 219 hükmü ise ”Satıcı, alıcıya karşı herhangi bir surette bildirdiği niteliklerin satılanda bulunmaması sebebiyle sorumlu olduğu gibi, nitelik veya niteliği etkileyen niceliğine aykırı olan, kullanım amacı bakımından değerini ve alıcının ondan beklediği faydaları ortadan kaldıran veya önemli ölçüde azaltan maddi, hukuki ya da ekonomik ayıpların bulunmasından da sorumlu olur.” şeklindedir.
Ayıplı mal kavramı, TBK’de ve özel kanun olan TKHK’de tanımlanmıştır. Bu düzenlemelere göre alıcının ayıbı bilmeden malı satın almış olması gerekmektedir. Ayıbın varlığından haberdar olan alıcı malı satın alırsa ayıbı kabullenmiş sayılır. Bu durumda ise satıcının ayıp nedeniyle sorumluluğu gündeme gelmeyecektir.
2. el ayıplı araçlarda alıcının haklarına ilişkin yazımıza göz atmak için tıklayınız.
Satıcının ayıp nedeniyle sorumluluğu doğması için alıcının satıcıya ayıbı ihbar etme yani bildirme yükümlülüğünü yerine getirmesi gerekmektedir. Alıcı satın aldığı malın ayıbını satıcıya bildirmezse ayıbı kabul etmiş sayılır. Bu halde satıcının ayıp nedeniyle sorumluluğu ortadan kalkar.
Ayıplı malda TBK ve TKHK ayrımı
Ayıplı mal hükümleri genel hatlarıyla Türk Borçlar Kanunu ve Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun’da benzerlik göstermektedir. Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun kapsamında düzenlenen ayıplı mal hükümlerinde araç alıcısı tüketici, satıcı ise ticari veya mesleki faaliyeti doğrultusunda araç satışı yapan kişiyi ifade etmektedir. Ticari veya mesleki faaliyet yürüten satıcı ise galerici, bayi sahibi vb. gibi serbest meslek erbabı kişilerdir. TBK kapsamında ayıplı mal hükümlerinde ise alıcı ve satıcı da bu durum söz konusu değildir. Kısaca özetlemek gerekirse; bir galericiden araç alan kişi tüketici olarak değerlendirilecek ve söz konusu uyuşmazlığa TKHK kapsamında düzenlenmiş ayıplı mal hükümleri uygulanacaktır.
Ayıplı malda TBK ve TKHK ayrımı ayıbın satıcıya bildirilme süresi noktasında farklılık arz etmektedir. TKHK kapsamında tüketici, malın ayıbını malın teslim tarihinden itibaren 6 ay içerisinde bildirmesi gerekmektedir. Aksi halde ayıbı kabul etmiş sayılır. Ayrıca TKHK’de açık ayıp ve gizli ayıp ayrımı da yapılmamıştır. Tüketici her türlü ayıbı teslim tarihinden itibaren 6 ay içerisinde satıcıya bildirip ayıp hükümlerinden faydalanabilir. TBK kapsamında düzenlenen ayıp hükümlerinde ise açık ayıp ve gizli ayıp ayrımı gündeme gelmektedir.
Airbag açmış ikinci el araç ayıplı mıdır?
2. el bir aracın airbag açmış olması, airbaglerin açılmasına sebebiyet verecek şiddette bir kazaya karışmış olduğunu göstermektedir. Bu durumda aracın pert kaydının olma ihtimali de artmaktadır. Airbag açmış aracın bu kusuru teslim anında alıcı tarafından bilinmiyorsa araç ayıplı mal olarak değerlendirilir ve ayıp hükümleri uygulanır. 2. el aracın daha önceden kaza geçirdiğini ve bu kaza neticesinde airbag açıldığını satış işlemi yapılmadan önce bilen alıcı, aracın daha önceden airbag açmış olmasını kabul ederek aracı alırsa bu durumda ise alıcı airbag açmış araç için satıcının ayıplı mal nedeniyle sorumluluğu hükümlerine başvuramaz. Dolayısıyla alıcının bu hükümlerden faydalanması için aracın airbaglerinin daha evvel açılmış olduğunu teslim anında bilmiyor olması gerekmektedir. Alıcının aracı satın almadan önce aracın kusurlarını tespit etmek için eksper raporu almamış olması satıcının ayıp nedeniyle sorumluluğunu ortadan kaldırmamaktadır. Ancak 2. el aracın airbag açmış olduğu eksper incelemesi neticesinde tespit edilmişse ve bu rapora rağmen araç satın alınmışsa alıcı, ayıp hükümlerine gidemez. Aracın tramer kaydının araştırılmadan satın alınması da satıcının ayıptan sorumluluğu hükümlerine başvurmasına engel teşkil etmemektedir. Çünkü aracın tramer kaydının araştırılması alıcının yükümlülüğünde değildir. Bu nedenle airbag açmış aracın satıcısı, aracın airbaginin patladığını veya tamir edildiğini alıcıya bildirmemişse ve alıcı da aracın airbag açtığını gösterir herhangi bir belgeye sahip değilse satıcının ayıp nedeniyle sorumluluk hükümleri uygulanır. Ayrıca airbag açmış araç satan satıcı bu ayıbın varlığını bilmese bile sorumluluğu devam etmektedir.
Airbag açmış ikinci el araç satın alan kişinin hakları nelerdir?
Airbag açmış ikinci el araç satın alan alıcının malın ayıplı olması halinde seçimlik hakları bulunmaktadır. Bu seçimlik haklar ise şöyledir:
- bedel iadesini içeren sözleşmeden dönme,
- malın ayıpsız misliyle değiştirilmesi,
- ayıp oranında bedel indirimi,
- ücretsiz onarım isteme hakkı
Airbag açmış araç alan alıcı belirtilen seçimlik haklardan birini kullanabilir. Airbag açmış araçlar, ekseriyetle 2. el araçlardır. Bu durumda 2. el aracın ayıpsız misliyle değiştirilmesi pek mümkün değildir. Aynı şekilde airbag açmış aracın onarılmasını istemek pratikte çok makul bir seçim değildir. Keza airbag açmış aracın bedelinin taraflarca kararlaştırılan bedelden daha düşük olması gerekirken aracın bu ayıbı saklanarak alıcı zarara uğramaktadır. Bu zararın giderilmesi için alıcı kendi menfaatlerine en uygun seçimlik hakkını kullanmalıdır. Uygulamada genellikle bedel iadesi yapılmak suretiyle sözleşmeden dönme veya ayıp oranında bedel indirimi hakları alıcılar tarafından tercih edilmektedir.
Airbag açmış ikinci el araç satan satıcının sorumluluğu uyuşmazlığında görevli ve yetkili mahkeme hangisidir?
Airbag açmış ikinci el araç satan satıcının ayıp nedeniyle sorumluluğu davalarında görevli mahkeme TBK kapsamında düzenlenen ayıp hükümleri çerçevesinde bir ayıp söz konusu ise asliye hukuk mahkemeleri görevliyken ayıp TKHK kapsamında ise tüketici mahkemeleri görevlidir. Yani airbag açmış araç, ticari veya mesleki faaliyetleri doğrultusunda araç satan galericiden veya bayiden alınmışsa söz konusu uyuşmazlıkta tüketici mahkemeleri görevlidir.
Söz konusu uyuşmazlıkta yetkili mahkeme ise dava asliye hukuk mahkemesinde açılacaksa davalının yerleşim yerindeki asliye hukuk mahkemesi yetkilidir. Dava tüketici mahkemesinde açılacaksa tüketicinin yerleşim yerindeki tüketici mahkemesi de yetkili olacaktır.
Sonuç
Airbag açmış araç veya airbag patlak olan araç alan alıcılar satıcının ayıp nedeniyle hukuki sorumluluğuna gidebilirler. Bu durumda somut olaya göre airbag açmış aracın ayıplı mal olup olmadığı değerlendirilmelidir. Bu değerlendirme neticesinde airbag açmış aracın ayıplı mal olduğu tespit edilirse alıcı söz konusu ayıbın varlığını kanunda öngörülen süreler içerisinde satıcıya bildirmelidir. Bu bildirimin ispat açısından yazılı olarak yapılması elzemdir. Uygulamada söz konusu ayıp satıcıya noterden ihtarname göndermek suretiyle bildirilmektedir. Söz konusu ihtarnamenin satıcıya tebliğinden sonra satıcı, alıcının kullanmak istediği seçimlik hakkını yerine getirmezse dava yoluna başvurulması gerekmektedir.
Airbag açmış araç alan alıcıların yasal süreci avukat yardımıyla takip etmesi olası hak mahrumiyetlerinin yaşanmaması için önem arz etmektedir. Ayıp bildirimini yapılması ve dava sürecinin takip edilmesi alanında ihtisaslaşmış avukatlar tarafından yapılmalıdır.
Profesyonel avukatlık hizmeti için bizimle iletişime geçebilirsiniz.
Y & K Hukuk – Tüketici Hukuku Departmanı
0 (222) 606 0956