Boşanmada mal kaçırma ve engelleme 2024

Boşanmada mal paylaşımı, evlilik birliği devam ederken eşlerin edindiği malların eşit oranlarda paylaşılmasıdır. Mal paylaşımı, edinilmiş mallar üzerinden yapılır. Kişisel mallar tasfiyeye konu olmaz. Mal paylaşımı yapılabilmesi için eşler arasındaki mal rejiminin sona ermiş olması gerekmektedir. Eşlerden birinin boşanma davası açması halinde (boşanma kararı verilmesi şartıyla boşanma davasının açıldığı tarihte) mal rejimi sona erer. Bu durumda boşanmada mal kaçırma eylemine başvurulduğu görülmektedir. Eşlerden birinin, mal paylaşımı sırasında diğer eşin edinilmiş malları üzerinde bulunan alacak hakkını engellemek amacıyla malı satış, bağışlama ya da muvazaalı bir işlem ile elinden çıkarmasına boşanmada mal kaçırma denmektedir.

Boşanmada Mal Kaçırma Nasıl Olur?

Boşanmada mal kaçırma işleminin asıl amacı diğer eşin katılma alacağını düşürmek ve mal paylaşımından daha az veya hiç mal almasını sağlamaktır. Mal paylaşım rejimine dahil olan malları eşlerden birinin genellikle 3. kişiye bağışlama, satma veya hileli işlemlerle devretme yollarıyla boşanmada mal kaçırma gerçekleşmektedir. Boşanmada mal kaçırma, boşanma davasından önce ve boşanma davasından sonra olmak üzere iki şekilde gerçekleşebilir.

Boşanma davasından önce; eşlerden biri edinilmiş malı üçüncü bir kişiye devredebilir. Bu durumda edinilmiş malın boşanma davasından önce ne zaman ve ne amaçla devredildiği önem teşkil etmektedir.

Boşanma davasından sonra mal kaçırma ise boşanma davasının açıldığı ancak mal paylaşımı davasının açılmadığı durumlarda söz konusu olabilmektedir. Bu gibi durumlarda mal kaçırmayı engellemek için ivedi bir şekilde gerekli adımlar atılmalıdır. Aksi halde hak kayıpları yaşanabilir. Gerekli adımlara aşağıda değindik.

Boşanma Davasında Mal Kaçırma Cezası Nedir?

Türk Ceza Kanunu’nda boşanma davasında mal kaçırma cezası yer almamaktadır. Ancak TCK’da yer alan suçlar bakımından, fiile uygunluğuna göre mal kaçıran eşin ceza alması gündeme gelebilir.

Sahte vekaletname kullanarak mal devretmek, Türk Ceza Kanunu’nun 204. maddesi uyarınca “resmi belgede sahtecilik” suçuna yol açabilir.

Eşini aldatarak malı başkasının adına geçirme eylemi, Türk Ceza Kanunu’nun 157. ve 158. maddelerinde düzenlenen “dolandırıcılık” suçları kapsamında değerlendirilebilir.

Şantaj ve tehdit gibi suçlar kullanılarak eşten mal kaçırma eylemi gerçekleşmiş ise mahkeme, bu suçların Türk Ceza Kanunu’ndaki hükümlerine göre ceza verebilir.

Yani eşten mal kaçırma resmi belgede sahtecilik, dolandırıcılık, şantaj ve tehdit gibi suçlar kullanılarak gerçekleşmişse bu durumda boşanmada mal kaçırma cezası bu suçlara göre verilir.

Boşanmada Mal Kaçırma Nasıl Engellenir?

Boşanmada mal kaçırma işlemini engellemek için tapuya aile konutu şerhi verilebilir ve mahkemeye ihtiyati tedbir talebinde bulunulabilir. Eğer bunlar yapılmadığı için mal kaçırma işlemi gerçekleşmiş ise bu durumda eşten mal kaçırma tapu iptal davası ile engellenebilir. Bu davada ise eşten mal kaçırma tanık, tapu kaydı, noter kaydı, yazılı belge, görsel veya sesli belge gibi her türlü delille ispatlanabilir. Konuyla ilgili detaylı bilgi için ”Mal Kaçırma Nasıl İspatlanır” başlıklı yazımızı inceleyebilirsiniz. 

Boşanmada mal kaçırmayı engellemek için mal kaçırmanın ne zaman gerçekleştiğine dikkat edilmelidir. Boşanma davasından önce, boşanma davasından sonra ve boşanmadan sonra mal kaçırma olmak üzere üç farklı zamanda mal kaçırma işlemi gerçekleşebilir. Boşanmada mal kaçırma çeşitlerine göre mal kaçırmayı engelleme yöntemleri de değişmektedir. Bu konuyu tablo halinde inceleyebilirsiniz:

Boşanma davasından önce mal kaçırmayı engelleme	Boşanma davasında mal kaçırmayı engelleme	Boşanma kararından sonra mal kaçırmayı engelleme
Eve aile konutu şerhi koydurulabilir.	Eşler ayrı yaşayacakları için aile konutu şerhi koydurulamaz.	Boşanma kararından sonra evin aile konutu vasfı kalmaz. Bu nedenle aile konutu şerhi koydurulamaz.
İhtiyati tedbir için mahkemeye başvuru yapılabilir. İhtiyati tedbir kararının düşmemesi için ise 2 haftalık süreye dikkat edilmelidir.	Boşanma davası açıldıktan sonra ihtiyati tedbir talepli mal paylaşımı davası açılabilir. Boşanma kararı kesinleşene kadar mahkeme mal paylaşımı davasını bekletecektir.	Boşanma kararından hemen sonra tedbir talepli mal paylaşımı davası açılmalıdır. Bu yöntem en riskli yöntemdir. Bu süreye kadar ihtiyati tedbir kararı da alınmamışsa mal kaçırmanın gerçekleşme ihtimali yüksektir.

Boşanmadan Önce Mal Kaçırma Engelleme

Boşanmadan önce mal kaçırma hallerinde eşler, bu durumu engellemek için birtakım tedbirler almalıdırlar. Bu tedbirler somut olaya göre değişmekle birlikte hayati öneme sahiptir. Bu nedenle somut olaya göre doğru tedbir seçilmeli ve uygulanmalıdır.

Aile konutu şerhi talebi

Aile konutu şerhi konulabilmesi için şerhe konu taşınmazın müşterek konut olması gerekmektedir. Müşterek konuta malik olmayan eş, malik eşin müşterek konutun satışını engelleyebilmek amacı ile tapuda aile konutu şerhi konulmasını talep edebilir. Şerh talep edilmesinin sebebi malik eşin, malik olmayan eşin onayı olmadan şerhe konu şey üzerinde tasarruf yetkisinin kısıtlanmasını sağlayabilmektir.

İhtiyati tedbir talebi

Boşanma davası açılmamış olsa dahi başvurucu eş, edinilmiş malları elinden çıkarmak isteyen eşe karşı mahkemeden tedbir talebinde bulunabilir. Mahkeme, tedbir talebini onayladığı takdirde, tapu kaydına veya araç kaydına şerh konulacaktır. Bunun dışında bankada bulunan malvarlıklarına da tedbir konulabilir. Ancak ihtiyati tedbir kararı asıl dava açılmadan önce alınmışsa tedbir kararının uygulanma talebinden itibaren iki hafta içinde mal paylaşımı davası açılmalıdır. Bu durum önemlidir. Aksi halde tedbir kararı kalkar.

Boşanmadan önceki 1 yıl içinde yapılan devirlerin tasfiyeye dahil edilmesi talebi

Bir eşin mal rejiminin sona ermesinden bir yıl içinde, diğer eşin izni olmaksızın yaptığı olağan hediyeler haricindeki karşılıksız kazandırmalar tasfiyeye dahil edilir (TMK. m. 229/1). Boşanma davasının açılması (boşanma kararı verilmesi şartıyla) mal rejimini keser. Bu durumda boşanma davasının açıldığı tarihten itibaren 1 yıl öncesine kadar ki eşin rızası olmadan yapılan olağan hediyeler dışındaki karşılıksız kazandırmalar mal paylaşımı davasına konu edilerek eşin 1/2 hakkını alması sağlanabilir. Örnek verecek olursak; boşanma davası açılmasından 9 ay önce babasına 100 gr altın bağışlayan eşin söz konusu işleminde diğer eşin 50 gr altın hakkı mal paylaşımı davasında istenir.

Katılma alacağını azaltma niyetiyle yapılan devirlerin tasfiyeye dahil edilmesi talebi

Bir eşin mal rejiminin devamı süresince diğer eşin katılma alacağını azaltmak kastıyla yaptığı devirler de edinilmiş mallara dahil edilerek katılma alacağının hesabında dikkate alınır (TMK. m. 229/2). Bu durumda katılma alacağını azaltma niyetinin ispatı gerekir. Bu durum her türlü delille ispatlanabilir.

Boşanma Davası Devam Ederken Mal Kaçırma Engelleme

Mal rejimi, boşanma davasının açılmasıyla kesilir. Ancak eşler, boşanma davası aşamasında malvarlıkları üzerinde tasarrufta bulunabilirler. Boşanma davası devam ederken eşlerden biri diğer eşin katılma alacağını azaltabilmek adına mal kaçırma işlemini yapabilir. Bu nedenle boşanma davası devam ederken mal kaçırma engellemek için aile konutu şerhi ve ihtiyati tedbir talebi gibi önlemler alınabilir:

Aile konutu şerhi talebi

Aile konutu şerhi talep eden eş, boşanma dosyasının görüldüğü mahkemeden müşterek konuta şerh konulmasını talep edebilir. Şerh konulan şey üzerinde eşler, birbirinin onayı olmadan tasarruf yapamayacakları için mal kaçırma işleminin önüne geçilmiş olunur.

Tedbir talebi

Mal paylaşımı davası ile ihtiyati tedbir istenebilir. Boşanma davasına bakan mahkemeden nafaka, tazminat gibi alacaklar dışında mal paylaşımına ilişkin tedbir kararı talep edilemez. Bu durumda yapılması gereken mal rejimi yani mal paylaşımı davası açılmasıdır, bu davada boşanma davası bekletici mesele yapılır. Tedbir talepli mal paylaşımı davasının açılması mal kaçırmayı engeller.

Boşanmada Mal Kaçırma Davasında Görevli Ve Yetkili Mahkeme

Tapunun aile konutu şerhi konulmasını reddettiği durumlarda söz konusu şerh mahkemeden talep edilir. Bu durumda aile konutu şerhi konulması veya aile konutu tespiti davasında görevli mahkeme aile mahkemesidir.

İhtiyati tedbir davasında görevli mahkeme aile mahkemesidir.

Mal paylaşımı davasında görevli mahkeme aile mahkemesidir.

Şartları oluşması halinde eşlerden biri mal kaçırma davası olarak muvazaa nedeniyle tapu iptal ve tescil davası da açabilir. Bu davada aile mahkemesi görevlidir. Ancak söz konusu davaya son seçenek olarak başvurulmalıdır. Boşanmada mal kaçırma eylemini usulüne uygun bir şekilde açılacak mal paylaşımı davasına konu etmek daha faydalı olacaktır.

Boşanmada Mal Kaçırma Engelleme Davasında Zamanaşımı Süresi

Boşanmadan sonra mal paylaşımı davası için boşanma kararının kesinleşme tarihinden itibaren 10 yıllık hak düşürücü süre bulunmaktadır. Bu süre geçirilmeden mal paylaşımı davası açılmalıdır.

Aile konutu şerhi herhangi bir süreye tabii olmayıp eşler her zaman yetkili mercilere başvurarak şerh talebinde bulunabilirler.

Boşanmada mal kaçırmayı engellemek amacı ile ihtiyati tedbir talep edilebilir. İhtiyati tedbir, şartları oluşması halinde her zaman istenebilir. Herhangi bir hak düşürücü süre bulunmamaktadır. Ancak mal paylaşımı davası açılmadan önce ihtiyati tedbir kararı alınmış ise kararın uygulanmasının talep edildiği tarihten itibaren iki hafta içinde davanın açılması gerekir. Aksi halde ihtiyati tedbir kararı düşer.

Mal kaçırma amacı ile eşlerden birinin taşınmazı devretmesi durumunda açılacak tapu iptal ve tescil davası için de hak düşürücü süre öngörülmemiştir.

Boşanmada Mal Kaçırma Yargıtay Kararları

Yargıtay 2. H. D. 2015/19287 E., 2016/1194 K.:

Boşanmadan önce satılan araba, edinilmiş maldır ve eşlerin ortak malı olarak kabul edilir. Bu nedenle, diğer eş, satılan arabanın satış bedelinden katılma alacaklıdır.

---

Yargıtay 1. H. D.2013/21279 E., 2014/3467 K.:

Davacılar, sağ olan A. R. T.’nın eşi ve çocukları olduklarını, evlilik birliğinin halen devam ettiğini, davalı küçük A. N. T.’nın, A. R. T.’nın evlilik dışı çocuğu olduğunu, A. R. T.’nın eşinden ve çocuklarından mal kaçırmak kastı ile muvazaalı olarak maliki olduğu dava konusu 696 parseldeki 10 nolu meskeni davalıya temlik ettiğini ileri sürerek, muvazaalı tasarrufun iptaline ve taşınmazın A. R. adına tesciline karar verilmesini istemişlerdir.

Davalı, bu tür davaların murisin ölümünden sonra açılabileceğini, tasarrufta bulunan A. R. T. hayatta olduğundan davacıların aktif dava ehliyetlerinin olmadığını belirterek davanın reddini savunmuştur.

Mahkemece, temliki yapan kişinin sağ olduğu gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiştir.

Karar ve Sonuç: Dosya içeriğine, toplanan delillere, hükmün dayandığı yasal ve hukuksal gerekçeye, delillerin takdirinde bir isabetsizlik bulunmamasına ve özellikle, muris muvazaası hukuksal nedenine dayalı olarak eldeki davanın açıldığı, dava tarihi itibari ile temliki yapan A. R.’nin sağ olduğu, bu durumda muris muvazaası iddiasının dinlenemeyeceği dava dilekçesinde ehliyetsizlik hukuksal nedenine de dayanılmadığı anlaşıldığına göre; davacıların temyiz itirazı yerinde değildir. Reddiyle usul ve yasaya uygun olan hükmün ONANMASINA

Sonuç

Eşlerin evlilik süresince edinilmiş malları eşit olarak paylaşmaları esastır. Ancak  boşanmada mal kaçırma girişimleri, diğer eşin alacak hakkını engellemek amacıyla yapılan hileli işlemler, bağışlamalar ve muvazaalı satışlar yoluyla gerçekleştirilebilmektedir. Eşlerden birinin boşanma davası açması ve mahkemenin boşanma kararı vermesiyle mal rejimi sona erer ve bu noktadan itibaren edinilmiş malların paylaşımı gündeme gelir. Eşler arasındaki mal rejiminin sona ermesiyle birlikte, her iki tarafın da hakkaniyete uygun bir şekilde mal paylaşımı yapması gerekmektedir. Boşanmada mal kaçırma, adil paylaşımı engelleyerek mağduriyetlere yol açar.