Gününde Ödenmeyen Senetler Nasıl Tahsil Edilir?; Senet, özellikle ticari işlemlerde kullanılan bir ödeme yöntemidir. Senet aracılığı ile bir hizmet veya ürün alınır ve ödemenin belirli zaman aralıklarında yapılacağı taahhüt edilir. Ancak çeşitli sebepler ile senedin vadesinde ödenmemesi gibi sorunlar meydana gelebilmektedir. Bir senedin vadesi geldiğinde ödenmemesi senet alacaklısına ve borçlusuna hukuki sonuçlar doğurur.
Gününde Ödenmeyen Senetler Nasıl Tahsil Edilir?
Borçlu tarafından ödenmeyen bir senedin varlığı halinde; alacaklı, senedin aslı ile yetkili İcra Dairesi’nde icra takibi başlatma hakkına sahiptir. Alacaklı, bu yöntem ile senette belirlenen alacağını tahsil etmeyi sağlar. Alacaklı, senette yer alan borca ve faiz miktarına göre takip talebi hazırlayarak İcra Dairesine başvurmalıdır. İcra Dairesi borçluya borçluya ödeme emri gönderir. Ödeme emri, alacaklının senedi tahsil etme talebini ve borçlunun ödeme yapma zorunluluğunu içeren resmi bir bildirimdir. Borçlu bu durumda ödeme emrine cevap vererek borcunu ödeyebileceği gibi itirazda da bulunabilir. Borçlunun ödeme emrine itiraz etmesi icra takibini durdurmaz ve alacaklı haciz işlemlerine başlayabilir.
Ödenmeyen senetlerin tahsili için kısaca bu adımlar izlenmelidir.
Protesto gönderilmesi: Ödememe protestosu, noter aracılığıyla borçluya gönderilebilir. Bu protesto ile ödenmeyen senet borcunun vadesinin geldiği ve ödeme yapılması gerektiğini aksi halde yasal yollara başvurulacağı borçluya ihtar edilmiş olur. Ödenmeyen senet için protesto gönderilmez ise borca faiz işletilemez. Ödenmeyen senet için öncelikle noter aracılığıyla protesto çekilmelidir. Protesto vade tarihinden itibaren iki iş günü içinde gönderilmelidir.
İcra takibi başlatma: Ödenmeyen senet tahsili için senet alacaklısı icra takibi başlatabilir. Alacaklı yetkili icra dairesine senet aslını da teslim ederek başvurabilir.
Borçlunun malvarlığına haciz uygulanması: Kambiyo senetlerine özgü haciz yolunda borçluya ödeme emri ve senet örneği tebliğ edilir. Borçlu tebliğ tarihinden itibaren 5 gün içinde itiraz edebilir, 10 gün içinde de borcu ödeyebilir. Bu süreler dolduktan sonra borçlu ödeme yapmazsa, borçlunun malvarlığına haciz uygulanır. Alacaklı bu durumda borçlunun malvarlığının satışını isteyerek borcun ödenmesini sağlayabilir.
Ödenmeyen Senetler İçin Ne Zaman İcra Takibi Başlatılır?
Ödenmeyen senet durumunda icra takibi başlatmak, alacaklının borcunu tahsil edebilmesi için yerine getirmesi gereken bir adımdır. Peki alacaklı ödenmeyen senet için ne zaman icra takibi başlatabilir?
Borçlu, senette belirtilen tutarı senet üzerinde yer alan vadede de ödemediği takdirde alacaklı tarafından borcun tahsil edilebilmesi için icra takibi başlatılabilir. Alacaklının icra takibini başlatabilmesi için senedin son ödeme tarihinin geçmiş olması gerekir. Vade tarihi geçmemiş bir senet için icra takibi başlatılamaz. İcra takibi başvurusu, takip talebi ile birlikte yetkili İcra Müdürlükleri’ne yapılmaktadır. Alacaklı, senedin aslı ile icra dairesine teslim etmelidir. İcra dairesi, başvurunun ardından borçluya ödeme emrini içeren bir tebligat gönderir. Borçlu, bu tebligatı tebliğ aldıktan sonra 5 gün içinde itiraz etme hakkına, 10 gün içinde de borcunu ödeme hakkına sahiptir. Eğer borç 10 gün içinde ödenmezse, alacaklı borçlunun malvarlıklarına haciz uygulanmasını isteyebilir.
Borçlunun, ödeme emrini içeren tebligatı aldıktan sonra 5 gün içinde ödeme emrine itiraz etme hakkı bulunmaktadır. Bu itiraz ilk aşamada takibi durdurmaz. Ancak mahkemece haklı görülürse, icra takibi durdurulabilir. Aynı zamanda borçlunun ödeme güçlüğü çektiği durumlarda ödeme kolaylığı sağlanabilmesi amacı ile icra dairesine başvurarak borcunu taksitlendirme imkanı vardır.
Ödenmeyen Senetlerin Geçerlilik Süresi Nedir?
Ödenmeyen senetlerin geçerlilik süresi yasal düzenlemelerle belirlenmiştir ve bu sürelere dikkat etmek alacaklılar açısından oldukça önemlidir. Ödenmeyen senet için geçerlilik süresi 3 yıldır. Bu süre, senedin düzenlendiği tarihten itibaren başlar. 3 yıllık sürenin dolması halinde, ödenmeyen senet için herhangi bir yasal işlem başlatılamaz ve senet artık geçerliliğini yitirir. Bu nedenle alacaklıların, alacaklarını tahsil edebilmek için belirtilen süreler içerisinde gerekli hukuki işlemleri yapması gerekir.
Ancak, geçerlilik süresi geçmiş olsa bile, senet basit bir yazılı borç ikrarı olarak geçerliliğini korur. Bu durumda, alacaklı borcun varlığını kanıtlamak için ilamsız icra takibi yoluna başvurabilir.
Ödenmeyen Senet Faiz
Borçlu, senet borcunu vade tarihinde ödemezse belirli oranlarda faizle karşılaşabilir.
Ödenmeyen senet faizi alacaklıyı, enflasyona karşı koruma enstrümanlarından biridir.
1.Reeskont Avans Faiz Oranı: Senette özel bir faiz oranı belirtilmemişse, borçluya reeskont avans faiz oranı uygulanır. Bu oran Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası tarafından yıllık bazda belirlenir ve senedin ödeme tarihinden icra takibinin başlatıldığı tarihe kadar işlemiş faiz olarak uygulanır.
2.Akdi Faiz Oranı: Taraflar arasında yapılan anlaşmada belirli bir faiz oranı kararlaştırılmışsa bu faiz oranı ödenmeyen senet faizinde geçerlidir. Ödenmeyen senetler için akdi faiz oranının uygulanabilmesi için kararlaştırılan oranın senette açıkça belirtilmiş olması gerekir.
Ödenmeyen senet faiz tutarını hesaplamak için;
– Ödenmeyen tutarı belirleyin.
– Yıllık faiz oranını ve geçen gün sayısını tespit edin.
– Günlük faiz oranını hesaplayarak, geçen gün sayısına göre günlük faiz miktarını bulun.
– Toplam faiz miktarını hesaplamak için günlük faiz miktarını geçen gün sayısına çarpın.
Ödenmeyen senet faiz hesaplama niteliği itibariyle teknik bir konudur.
Ödenmeyen Senet Hapis Cezası
Senedin ödenmemesi halinde, borçlu bazı durumlarda tazyik hapsi cezasıyla karşılaşabilir. Ancak tazyik hapsi her zaman uygulanmaz. Genellikle borçlu, senet borcunu ödemek için imzaladığı taahhütnamede belirtilen şartlara uymadığı durumlarda bu cezayla karşılaşmaktadır. Alacaklı, borçlunun taahhüdünü ihlal ettiğini düşünüyorsa bu durumu icra ceza mahkemesine şikayet edebilir. Mahkeme, şikayet üzerine borçlunun tazyik hapsiyle cezalandırılmasına karar verebilir.
Sonuç olarak, senet borcunun ödenmemesi durumunda hapis cezası belirli koşulların varlığına bağlı olarak mümkündür. En yaygın durum ise borçlunun taahhüdünü ihlal etmesidir ve bu durumda tazyik hapsi uygulanabilir.
Ödenmeyen Senet İhtiyati Haciz
İhtiyati haciz kararı, para alacaklarında geçici bir hukuki önlemdir. Bu karar, alacaklının borçlu tarafından ödenmemiş olan senet borcu nedeniyle yetkili ve görevli mahkemeden talep ettiği bir tedbirdir. İhtiyati haciz kararı ile borçlunun mal varlığının geçici olarak el konulması sağlanmış ve borçlunun mal kaçırmasının önüne geçilmiş olunur.
İhtiyati haciz kararıyla birlikte kısa sürede borçlunun mal varlığına haciz işlemi uygulanabilir. İhtiyati haciz kararı, senet bedeline bağlı olarak belirli bir teminat bedeli ödenmesini gerektirebilir; bu genellikle borcun %15 ila %20’si civarında olabilir.
Bu tedbir, borçlunun mal kaçırmasını engeller ve alacağın güvence altına alınmasını sağlar.