Hileli boşanma nedeniyle yetim aylığının kesilmesi ve ilgili kişiler hakkında ceza davaları açılmasına sıkça rastlanılmaktadır. Bu nedenle muvazaalı boşandım diye yetim maaşım kesildi ne yapmalıyım, boşanıp aynı evde yaşayanlara verilen ceza nedir şeklinde soruların cevapları da merak edilmeye başlanmıştır. Yazımızda; hileli boşanma nedeniyle aylığı kesilen kişinin başvurabileceği hukuki yollar bahsedilmiştir.
Hileli boşanma nedir? Muvazaalı boşanma
5510 sayılı Sosyal Sigortalar ve Genel Sağlık Sigortası Kanunu’nun benzer şekilde düzenlenmiş olan 34. maddesinde; ölen sigortalının usulüne uygun olarak hesaplanacak aylığının, çalışmayan veya kendi sigortalılığı nedeniyle gelir ve aylık bağlanmamış olan evli olmayan, evli olmakla beraber sonradan boşanan veya dul kalan kızlarına belirli bir oranda aylık olarak bağlanması öngörülmüştür.
Haksız bir şekilde SGK’dan maaş bağlatmak amacıyla boşanmaya hileli boşanma veya muvazaalı boşanma denilmektedir. Dul aylığı, yetim aylığı alabilmek için hileli boşanan kişilerin boşanıp aynı evde yaşadıkları görülmektedir. Boşandığı eşiyle fiilen birlikte yaşayan eşlerin önceki eşlerinden veya anne, babalarından gelir ve aylık almaya devam ediyor olmaları SGK’yı tedbir almaya, gelen ihbar ve şikayetler için incelemeler yapmaya itmiştir. SGK söz konusu düzenlemenin yürürlüğe girdiği tarihten itibaren boşanmış olmalarına rağmen birlikte yaşamaya devam eden kişiler hakkında yasal işlem başlatmakta ve bağlanan aylıkları kesmektedir. SGK usulsüzlüğün tespit edildiği tarihten önce ödenmiş aylıklar için de takip başlatmakta, kişilerden; faiziyle birlikte geri ödeme yapmasını istemektedir.
Muvazaalı boşanmanın ispatı
Sosyal güvenlik Kanunları kapsamında ölüm aylığına hak kazanmak amacıyla eşinden boşanan, hak sahibi sıfatını haksız yere elde etme amacıyla eşinden boşanan, gerçek boşanma iradesi söz konusu olmaksızın (muvazaalı olarak) eşinden boşanan veya bunlara benzer ifadelere yer verilmemiş, sade olarak kaleme alınan metinle uygulama alanı genişletilmiştir.
01/10/2008 tarihinden itibaren her ne sebeple olursa olsun fiilen birlikte yaşadıklarının saptanması durumunda aylığın kesilmesi zorunluluğu bulunmaktadır.
Beraber yaşama olgusu her türlü delille ispatlanabilir. Ancak Kurumdan aylık alma amacıyla boşanan çiftin birlikte yaşadığı emniyet ve SGK raporu ile belgelendirilmişse bu durumun aksi tanıkla ispatlanamaz. (Yargıtay HGK. 03.06.2015 tarih 2014/285 E-2015/1481 K.)
Yargıtay 10. Hukuk Dairesi 2022/8411 E. , 2022/11413 K. Sayılı kararında da kişilerin fiilen birliktelik yaşadıklarının ispatı noktasında kapsamlı bir araştırma yapılması gerektiği vurgulanmıştır. Söz konusu karara göre fiilen birlikteliğin ve muvazaalı boşanmanın ispatı için araştırılması gereken hususlar ise şunlardır:
- Bildirilen ve dinlenilmesi istenilen tanıkların ifadeleri
- Muhtarlıktan ikametgah senetleri
- İlgili Nüfus Müdürlüklerinden sağlanan nüfus kayıt örnekleri ile yerleşim yeri ve diğer adres belgeleri
- Adres değişiklik ve nakillerine ilişkin bilgiler
- İlgili Nüfus Müdürlüğü’nden adres hareketleri
- İlgililerin su, elektrik, telefon aboneliklerinin hangi adreste kimin adına tesis edildiği
- Seçmen bilgi kayıtları
- Varsa çalışmaları nedeniyle resmi-özel kurum ve kuruluşlara verilen belgelerde yer alan adresler
- Boşanan eşler İş Kanunu hükümleri kapsamında yer almakta iseler adlarına ödeme yapılabilecek özel olarak açılan banka hesabı bulunup bulunmadığı
- Boşanan eşlerin kayıtlı oldukları bölge-bölgeler yönünden kapsamlı Emniyet Müdürlüğü-Jandarma Komutanlığı araştırması
- Varsa mahalle-köy muhtar ve azalarının tanık sıfatıyla bilgi ve görgüleri
Bu araştırmalar neticesinde boşanılan eşle fiilen birlikte yaşama olgusunun gerçekleşip gerçekleşmediği tespit edilerek varılacak sonuca göre boşanmanın muvazaalı olduğuna karar verilmektedir.
Hileli boşanma nedeniyle yetim aylığı kesilenlere verilen ceza nedir 2023
Fazla veya Yersiz Ödemelerin Tahsiline İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik
Boşanma nedeniyle gelir veya aylık bağlandıktan sonra boşandığı eşiyle fiilen birlikte yaşanması, ilgililerin kasıtlı ve kusurlu davranışlarını oluşturur.
Aylık bağlandıktan sonra fiilen birlikte yaşamayı sürdüren kişilerin hileli boşandıkları, bu kusurlu davranışları nedeniyle SGK tarafından aylık bağlanıp maaş ödemesi yapıldığı ve ödenen maaşların SGK’ya iade edilmesi gerektiği anılan yönetmelikte düzenlenmiştir. Bu durumda ödenen maaşların SGK’ya iade edilmesi talep edilecektir. Uygulamada SGK söz konusu maaş ödemelerini yersiz ödeme adı altında icra yoluyla tahsil etmeye çalışmaktadır. Boşanıp aynı evde yaşayanlara verilen ceza bazı durumlarda
Hileli boşanma nedeniyle yetim aylığının kesilmesi halinde nitelikli dolandırıcılık suçu
Hileli boşanma nedeniyle yetim aylığının kesilmesi halinde ilgili kişilerin nitelikli dolandırıcılık suçundan yargılanma ihtimalleri bulunmaktadır. Boşanıp aynı evde yaşayanlara verilen ceza, TCK madde 158/1-e hükmüne göre kamu kurum ve kuruluşlarının zararına dolandırıcılık suçunun oluşması nedeniyle 4-10 yıl arasında hapis ve suçtan elde edilen menfaatin iki katından az olmaması şartıyla 5 bin güne kadar adli para cezasıdır.
Önemli: SGK tarafından hileli boşanma nedeniyle yetim aylığı kesilen kişiler, nitelikli dolandırıcılık suçundan yargılanabilirler. Ancak hileli boşanma iddiasında bulunan SGK, bu durumun raporunu kendi bünyesindeki incelemeler neticesinde hazırladığı için söz konusu raporların aksi ispatlanabilecektir.
Boşanma nedeniyle aylık bağlandıktan sonra boşanılan eşle fiilen birlikte yaşandığının belirlenmesi halinde, ödenmekte olan aylık 5510 sayılı Kanunun 56. maddesinin son fıkrası uyarınca kesilerek yapılan yersiz ödemeler aynı kanunun 96. maddesi ve “Fazla veya Yersiz Ödemelerin Tahsiline İlişkin Usul ve Esaslar Hakkında Yönetmelik” hükümleri uyarınca ilgili kurum tarafından kanuni faizi ile birlikte tahsil edilecek ancak bu yönetmeliğin 5. maddesine 04.05.2013 tarihinde eklenen 3. fıkraya göre ilgili kişiler hakkında kurum tarafından artık Cumhuriyet savcılığına suç duyurusunda da bulunulmayacaktır. (Yargıtay CGK. 2014/188 E., 2015/123 K.) Kararda anılan hükmün istisnası ise bir aylık döneme ilişkin gelir ve aylıkların herhangi bir kişi tarafından tahsil edilmesi halidir.
Sonuç
Hileli boşanma nedeniyle yetim aylığı kesilenlerin başvurabileceği hukuki yollar kısaca şunlardır:
- İlgililerin muvazaalı boşanma Sgk itiraz hakkı bulunmaktadır. Söz konusu işlemin iptali ve boşanmanın hileli olmadığının tespiti için SGK’ya karşı kurumun bulunduğu yer İş Mahkemesinde dava açabilirler.
- Hileli boşanma nedeniyle aylığın kesilmesi halinde SGK tarafından başlatılan icra takibine süresinde itiraz edebilirler.
- SGK’ya ödenen aylık bedellerinin yasal faiziyle birlikte iadesi yapılmışsa istirdat davası açmak suretiyle iade edilen aylık maaşlarını geri talep edebilirler.