Tarafta iradî değişiklik – HMK 124
HMK 124 maddesinde dava açıldıktan sonra taraf değişikliği konusu düzenlenmiştir.
HMK 124 madde:
(1) Bir davada taraf değişikliği, ancak karşı tarafın açık rızası ile mümkündür.
(2) Bu konuda kanunlarda yer alan özel hükümler saklıdır.
(3) Ancak maddi bir hatadan kaynaklanan veya dürüstlük kuralına aykırı olmayan taraf değişikliği talebi, karşı tarafın rızası aranmaksızın hâkim tarafından kabul edilir.
(4) Dava dilekçesinde tarafın yanlış veya eksik gösterilmesi kabul edilebilir bir yanılgıya dayanıyorsa, hâkim karşı tarafın rızasını aramaksızın taraf değişikliği talebini kabul edebilir. Bu durumda hâkim, davanın tarafı olmaktan çıkarılan ve aleyhine dava açılmasına sebebiyet vermeyen kişi lehine yargılama giderlerine hükmeder.
HMK 124 (Tarafta iradî değişiklik) Emsal Yargıtay Kararları
- Yargıtay 15. HD. 2014/6644 E., 2014/7147 K.
- Taraf Değişikliği Talebi – HMK 124/2
İşletme hakkı devir sözleşmesinin ilgili hükümleri gereği ve T. Genel Müdürlüğü 26.10.2010 tarih, 22454 sayılı yazısına istinaden mahkemenin 2010/184 Esas sayılı dosyasıyla görülmekte olan davanın konusunun T. Genel Müdürlüğü’ne devir ve teslim edildiği bildirilmiş, mahkemece 07.03.2013 tarihli celse ara kararı ile davacı vekilinin 18.12.2012 günlü dilekçe içeriği ve davanın niteliği dikkate alınarak HMK 124/2. maddesi gereğince davacı tarafın taraf değişikliği talebinin kabulü ile davacı sıfatının T.’ta olduğunun kabulüne karar verilmiştir. Kaldı ki, 6100 sayılı HMK’nın 125/2. maddesi uyarınca davanın açılmasından sonra dava konusunun davacı tarafından devri halinde devralmış kişi görülmekte olan davada davacı yerine geçeceğinden ve davaya kaldığı yerden itibaren devam edileceği hükme bağlandığından Yasanın bu hükmü ve davacı vekilinin 18.12.2012 tarihli dilekçesinin açılan davaya icazet anlamına geleceği nazara alınmayarak davanın vekaletnamesi olmayan vekil tarafından açılmış olması nedeniyle dava şartı yokluğundan reddine karar verilmesi doğru olmamış, işin esasına girilerek taraf delilleri toplandıktan sonra uyuşmazlığın esası ile ilgili olarak bir karar verilmek üzere kararın bozulması gerekmiştir.
- Yargıtay 22. HD. 2011/286 E., 22011/780 K.
- Davada Taraf Değişikliği – HMK 124
Dosya içeriğine göre davacının……….işletme Hizmetleri A.Ş.’nin işçisi olduğu ve bu konuda taraflar arasında uyuşmazlık bulunmadığı anlaşılmaktadır. Davalı şirket vekili davacı ile aralarında iş sözleşmesi ilişkisi bulunmadığını, davacının dava dışı……….işletme Hizmetleri A.Ş.’nin işçisi olduğunu belirterek taraf sıfatı yokluğu nedeniyle davanın reddi gerektiğini savunmuştur. Davacı vekili 17.12.2009 tarihli dilekçe ile anılan şirketlerin aynı holdinge bağlı olmalarından, aynı adres ve benzer ticaret unvanına sahip bulunmalarından dolayı taraf sıfatı bulunmayan davalı şirketi sehven yazdıklarını, dava dilekçesinin………. işletme Hizmetleri A.Ş.’ye tebliğini talep etmiştir. Davalı şirket vekili de 27.10.2009 tarihli dilekçe ile husumetin……….işletme Hizmetleri A.Ş.’ye yöneltilmesini istemiştir. Davacının gerçek işvereni……….işletme Hizmetleri A.Ş. ile davalı ………. İstanbul Terminali işletmeciliği A.Ş. aynı gruba ait şirketler olup, adreslerinin aynı olması ve ticaret unvanları arasındaki benzerlik de dikkate alındığında davacının taraf sıfatında yanıldığının kabulü gerekir. 01.10.2011 tarihi itibariyle yürürlüğe girecek olan Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun bozma kararının yerine getirileceği tarih itibariyle yürürlükte olması kuvvetle muhtemeldir. Tamamlanmamış usulü işlemlere de uygulanacak olan söz konusu kanunun 124. maddesinin üçüncü fıkrasına göre taraf değişikliği yapılması için gerekli şartlar gerçekleşmiş bulunmaktadır. Bu nedenle dava dilekçesi ve duruşma günü……….işletme Hizmetleri A.Ş.’ye tebliğ edildikten sonra yargılamaya devam edilerek sonucuna göre bir karar verilmelidir. Yazılı şekilde karar verilmiş olması hatalı olmuştur.
- Yargıtay 16. HD. 2019/1945 E., 2019/3492 K.
- Tarafta İradi Değişiklik – HMK 124
Çekişmeli taşınmaz, ölü olduğu belirtilmek suretiyle Halil oğlu … adına tespit edilmiş, davacı … tarafından davalı olarak “… mirasçıları” (mirasçılarının isim ve soy isimleri gösterilmeksizin) gösterilmek suretiyle dava açılmış, dava dilekçesi içeriğinde de tapu malikinin tespitten çok önce öldüğü, mirasçılarının da davayı kabul ettiğini beyan edilmiştir. Hal böyle olunca; davacının ölü kayıt malikinin mirasçılarının isimlerini göstermeksizin dava açmasının maddi hatadan kaynaklandığı ve bu haliyle dürüstlük kuralına aykırı olmadığı gözetilerek HMK’nın 114/4. maddesinde öngörülen taraf ehliyeti yönüyle dava şartının tamamlanması için aynı kanunun 115. maddesi uyarınca davacıya ölü kayıt sahibinin mirasçılarını davaya dahil etmesi için süre ve imkan tanınması gerekirken davanın usulden reddine karar verilmesinde isabet bulunmamaktadır.
- Yargıtay 4. HD. 2018/60 E., 2018/3095 K.
- Tarafta İradi Değişiklik – HMK 124
6100 Sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu’nun Tarafta iradî değişiklik başlıklı 124. maddesi; ”(1) Bir davada taraf değişikliği, ancak karşı tarafın açık rızası ile mümkündür. (2) Bu konuda kanunlarda yer alan özel hükümler saklıdır. (3) Ancak, maddi bir hatadan kaynaklanan veya dürüstlük kuralına aykırı olmayan taraf değişikliği talebi, karşı tarafın rızası aranmaksızın hâkim tarafından kabul edilir. (4) Dava dilekçesinde tarafın yanlış veya eksik gösterilmesi kabul edilebilir bir yanılgıya dayanıyorsa, hâkim karşı tarafın rızasını aramaksızın taraf değişikliği talebini kabul edebilir. Bu durumda hâkim, davanın tarafı olmaktan çıkarılan ve aleyhine dava açılmasına sebebiyet vermeyen kişi lehine yargılama giderlerine hükmeder.” şeklindedir.
Dava dosyasının incelenmesinde; dava dilekçesinde, davalı olarak eser sahibi sıfatıyla …’a, sorumlu yazı işleri müdürü sıfatıyla …’a ve imtiyaz sahibi olarak …’a davanın yöneltildiği, davalılar … ve … vekili adına verilen cevap dilekçesinde, davalı …’ın gazetenin sorumlu yazı işleri müdürü olması nedeniyle Basın Kanunu’nun 13. maddesi uyarınca kendisine husumet yöneltilemeyeceği gerekçesi ile bu davalı yönünden davanın husumetten reddi gerektiğinin savunulması üzerine, bu defa davacı vekili tarafından makul bir yanılgıyla yazının yayınlanma aşamasında onayı olduğu düşüncesiyle davalı …’a husumet yöneltildiği, bu yanılgının davacı taraf açısından kabul edilebilir bir yanılgı olduğu belirtilerek HMK 124. maddesi uyarınca iradi taraf değişikliği talep edildiği ve davaya … … A.Ş.’nin dahil edilmesinin istendiği, mahkemece de bu talebin, dava dilekçesinin davalı asil tarafından hazırlanıp mahkemeye verildiği, ilgili gazete künyesinin incelenmesinde sorumlu müdür olarak …’ın isminin yer aldığı, davacının bu kişiyi sehven yayıncı yerine davalı göstermesinin makul bir sebebe dayandığı gerekçesiyle kabul edildiği anlaşılmaktadır.
Şu durumda, mahkemece dava dilekçesinde yayın sahibi yerine sorumlu yazı işleri müdürü davalı …’ın davalı olarak gösterilmesinin makul bir yanılgıya dayandığı gerekçesi ile 6100 sayılı HMK 124. maddesi uyarınca … A.Ş’nin taraf olarak davaya dahil edilmesi, yukarıda belirtilen yasal düzenleme hükümlerine aykırıdır. Davaya konu edilen ve … Gazetesi’nin 07/10/2013 tarihli nüshasında gazetenin künyesinin yer aldığı bölümde, yayın sahibi, sorumlu yazı işleri müdürünün kim olduğu açık ve net olarak belirlenebilir niteliktedir. Bu nedenle usul ve yasaya uygun olmayan kararın bozulması gerekmiştir.