Tarafların Duruşmaya Gelmemesi, Sonuçları ve Davanın Açılmamış Sayılması (Dosyanın İşlemden Kaldırılması)
HMK 150 maddesi tarafların duruşmaya gelmemesinin sonuçlarını düzenlemektedir. Dosyanın işlemden kaldırılması ve yenileme süresine yer verilmiştir.
HMK 150. madde:
(1) Usulüne uygun şekilde davet edilmiş olan taraflar, duruşmaya gelmedikleri veya gelip de davayı takip etmeyeceklerini bildirdikleri takdirde dosyanın işlemden kaldırılmasına karar verilir.
(2) Usulüne uygun şekilde davet edilmiş olan taraflardan biri duruşmaya gelir, diğeri gelmezse, gelen tarafın talebi üzerine, yargılamaya gelmeyen tarafın yokluğunda devam edilir veya dosya işlemden kaldırılır. Geçerli bir özrü olmaksızın duruşmaya gelmeyen taraf, yokluğunda yapılan işlemlere itiraz edemez.
(3) Duruşma gününün belli edilmesi için tarafların başvurması gereken hâllerde gün tespit ettirilmemişse, son işlem tarihinden başlayarak bir ay geçmekle dosya işlemden kaldırılır.
(4) Dosyası işlemden kaldırılmış olan dava, işlemden kaldırıldığı tarihten başlayarak üç ay içinde taraflardan birinin dilekçe ile başvurusu üzerine yenilenebilir. Yenileme dilekçesi, duruşma gün, saat ve yeri ile birlikte taraflara tebliğ edilir. Dosyanın işlemden kaldırıldığı tarihten başlayarak bir ay geçtikten sonra yenileme talebinde bulunulursa, yeniden harç alınır, bu harç yenileyen tarafça ödenir ve karşı tarafa yüklenemez. Bu şekilde harç verilerek yenilenen dava, eski davanın devamı sayılır.
(5) İşlemden kaldırıldığı tarihten başlayarak üç ay içinde yenilenmeyen davalar, sürenin dolduğu gün itibarıyla açılmamış sayılır ve mahkemece kendiliğinden karar verilerek kayıt kapatılır.
(6) İşlemden kaldırılmasına karar verilmiş ve sonradan yenilenmiş olan dava, ilk yenilenmeden sonra bir defadan fazla takipsiz bırakılamaz. Aksi hâlde dava açılmamış sayılır.
(7) Hangi sebeple olursa olsun açılmamış sayılan davadaki talep dahi vaki olmamış sayılır.
HMK 150 – Dosyanın İşlemden Kaldırılması – Emsal Yargıtay Kararları
- Yargıtay 8. Hukuk Dairesi 2019/2910 E., 2019/6254 K.
- Duruşma Gününün Usulüne Uygun Bir Şekilde Taraflara Tebliğ Edilmemesinin Yargılamaya Etkisi
Dava; derneğin kendiliğinden sona erdiğinin tespiti istemine ilişkindir. Dava açılması üzerine mahkemece tensip zaptı düzenlenmiştir. Zaptta yazı cevapları ve tebligat parçaları döndükten sonra duruşma günü verilmesine karar verilmiştir. Dosya içerisinde davalı adına çıkarılan ve bila tebliğ dönen tebligat var iken, davacı adına çıkarılmış bir tebligata rastlanmadığı anlaşılmıştır. Bu durumda taraflara usulüne göre duruşma gününü bildiren tebligat çıkarıldığına dair herhangi bir bilgi ve belge olmadığı halde, dosyanın işlemden kaldırılması ve buna bağlı olarak da davanın açılmamış sayılmasına karar verilmesi doğru görülmemiştir.
- Yargıtay 11. Hukuk Dairesi 2013/15379 E., 2014/3557 K.
- Dosyanın İşlemden Kaldırılması – HMK 150/1 Yenileme Dilekçesi
Mahkemece, davanın işlemden kaldırıldığı tarihten itibaren yasal süresi içerisinde yenilenmediği gerekçesiyle, davanın açılmamış sayılmasına karar verilmesine rağmen, davacı vekilinin 18.3.2013 havale tarihli, dosyanın yeniden ele alınarak kaldığı yerden devamına ve yeni duruşma günü verilerek tarafına tebliğine karar verilmesi talebinde bulunduğu yenileme dilekçesinin dosya içerisinde yer aldığı anlaşılmaktadır. Bu suretle, mahkemece adı geçen 18.3.2013 havale tarihli yenileme dilekçesi değerlendirilmeksizin yazılı şekilde karar verilmesi doğru görülmemiş, bozmayı gerektirmiştir.
- Yargıtay 1. Hukuk Dairesi 2018/2516 E., 2018/11563 K.
- Tapu İptali ve Tescil İsteminde Dosyanın İşlemden Kaldırılması – HMK 150
Usulüne uygun yapılan tebligata rağmen davacı vasisinin davayı takip etmemesi nedeni ile işlemden kaldırılan dosyanın, işlemden kaldırma tarihinin üzerinden üç aylık süre geçmeden davanın açılmamış sayılmasına karar verilmesi olanaklı değildir.
- Yargıtay 8. Hukuk Dairesi 2014/16443 E., 2016/369 K.
- Nisbi Harcın Eksikliği – HMK 150
Harca tabi davalarda nisbi harcın eksik olması halinde verilen süre içerisinde harç tamamlanmadığı takdirde yapılacak işlem dosyanın işlemden kaldırılmasıdır. Daha sonra da 3 ay içinde davanın yenilenmemesi halinde davanın açılmamış sayılmasına karar vermek olarak gösterilmiştir. Anılan yasal düzenlemelere aykırı olarak dosya işlemden kaldırılmadan doğrudan davanın usulden reddine karar verilmesi isabetsiz olmuş, bozmayı gerektirmiştir.
- Yargıtay 1. Hukuk Dairesi 2014/20538 E., 2017/1449 K.
- Davanın Açılmamış Sayılması – HMK 150
HMK 150 maddesi ”Usulüne uygun şekilde davet edilmiş olan taraflar, duruşmaya gelmedikleri veya gelip de davayı takip etmeyeceklerini bildirdikleri takdirde dosyanın işlemden kaldırılmasına karar verilir.” şeklindedir.
6100 sayılı Hukuk Muhakemeleri Kanunu 150/1. maddesi hükmü gereğince dosyanın işlemden kaldırılmasına karar verilerek, işlemden kaldırıldığı tarihten itibaren 3 aylık süre zarfında yenilenmemesi durumunda, davanın açılmamış sayılmasına karar verilmesi gerekirken bu gereklilik göz ardı edilerek, verilen kesin süre dahilinde keşif masraflarının tamamlanmaması gerekçesiyle davanın reddine karar verilmiş olması doğru değildir.
- Yargıtay 3. Hukuk Dairesi 2015/1583 E., 2015/20904 K.
- Harçlar Kanunu 30. Madde – HMK 150/5 Yenileme Süresi
Dava açılırken, harcın eksik alınmış olması halinde mahkemece davaya devam olunabilmesi için harcın Harçlar Kanunu 30. ve 33. maddeleri uyarınca tamamlanması yoluna gidilir ve davacıya takip eden celseye kadar eksik harcı yatırması için süre verilir. Şayet verilen süreye rağmen eksik harç ikmal edilmez ise HMK 150 maddesi gereğince dosyanın işlemden kaldırılmasına, HMK 150/5 maddesi gereğince üç ay içinde yenilenmeyen davanın ise açılmamış sayılmasına karar verilmelidir. Mahkemece; harcın yatırılmaması halinde 492 sayılı Harçlar Kanunu’nun 30. madde yollaması ile 6100 Sayılı HMK 150 maddesine göre dosyanın işlemden kaldırılması yerine, HMK 120/2’ye göre açılmamış sayılmasına karar verilmesi de kabule göre doğru görülmemiştir.
- Yargıtay 2. Hukuk Dairesi 2015/23447 E., 2015/22716 K.
- Tarafların Duruşmaya Gelmemesi – HMK 150
Taraflar arasında görülen velayetin değiştirilmesi davasında mahkemece dilekçeler aşaması tamamlandıktan sonra ön inceleme duruşma günü belirlenip taraflar usulüne uygun davet edilmiş, davacı ön inceleme duruşmasına katılmış, davalı ise katılmamış, işbu celse tahkikat aşamasına geçilerek davacı tanığı dinlenmiş, davacı vekilinin diğer tanığın gelecek celse hazır edeceğini beyan etmesi üzerine mahkemece gelecek celseye kadar süre verilmiştir. Davacı vekili dosyaya 19.06.2015 tarihinde mazeret dilekçesi sunmuş, mahkemece 19.06.2015 tarihli celse de davacı vekilinin mazereti dilekçesi reddedilerek, yargılamaya devam olunmuş ve davanın esasına girilerek davanın reddine karar verilmiştir. Usulüne uygun şekilde davet edilmiş olan taraflar, duruşmaya gelmedikleri veya gelip de davayı takip etmeyeceklerini bildirdikleri takdirde dosyanın işlemden kaldırılmasına karar verilir (6100 sayılı HMK 150/1). Şu hale göre mahkemece davacı vekilinin mazereti kabul olunmadığına ve davalı tarafında mazeretsiz olarak duruşmaya katılmadığı dikkate alınarak, dosyanın işlemden kaldırılmasına karar verilecek yerde, usul ve yasaya aykırı olarak dosyanın esasına girilerek reddine karar verilmesi doğru olmamış ve bozmayı gerektirmiştir.