İşçinin maaşının geç ödenmesi-haklı fesih-tazminat 2024

İşçinin maaşının geç ödenmesi, pek çok işçinin bilmediği ancak haklı fesih imkanı doğuran ve kıdem tazminatına hak kazanmasını sağlayan bir durumdur. Yazımızda işçinin maaşının geç ödenmesi, maaşın geç yatması haklı fesih sebebi midir, maaşı geç yatan işçinin hakları nelerdir, maaş ödenmemesi haklı fesih sebebi midir ve düzensiz maaş ödemesi tazminat hakkı doğurur mu gibi soruların cevaplarına yer verilmiştir.

İşçinin Maaş Alacağı Hakkı

İşçinin maaş alacağı kanundan doğmuş bir haktır. İş Kanunu’na göre maaş, bir kimseye bir iş karşılığında işveren veya üçüncü kişiler tarafından sağlanan ve para ile ödenen bedeldir. Ücret/maaş, geniş anlamda değerlendirilmekte olup ikramiye, prim, yakacak yardımı, giyecek yardımı, fazla mesai, hafta tatili, genel tatil, bayram tatili, asgari geçim indirimi ücretleri de içinde barındırır.

İşçinin maaşının tam ve zamanında ödenmesi asıl olandır. İşveren işçinin maaşını eksik ödeyemeyeceği gibi İş Kanunu’nun 62. maddesine göre yazılı izin almadan ücretten kesinti de yapamaz.

Maaşın Geç Yatması Haklı Fesih Sebebi Midir?

Ücretin/maaşın ne zaman ödeneceği hususu, 6098 sayılı Borçlar Kanunu’nun 406. maddesinde “Aksine adet olmadıkça, işçiye ücreti her ayın sonunda ödenir. Ancak hizmet sözleşmesi veya toplu iş sözleşmesiyle daha kısa ödeme süreleri belirlenebilir.” şeklinde belirlenmiştir. Buna göre iş sözleşmelerinde, maaş ödeme zamanı önceden belirlenebilir. Sözleşmelerde belirli bir gün ya da tarih aralığı kararlaştırılmışsa bu tarih veya zaman aralığına göre maaşı ödenmelidir. Eğer sözleşmede belirli bir tarih yoksa, otomatik olarak her ayın sonu veya takip eden ayın ilk iş günü ücret ödeme zamanı olarak kabul edilir.

İş sözleşmesinde belirtilen tarihte maaşının ödenmemesi iş sözleşmesinde belirlenmiş bir döneme bir ödeme günü ya da dönemi varsa maaşın bu tarihte ya da tarih aralığında ödenmesi gerekir.

“İş sözleşmesinde maaş ödeme süresi takip eden ayın ilk haftası olarak belirlenmesine rağmen işçinin maaşı takip eden aylar boyunca ilk hafta içinde ödenmemiş ve bu sürenin geçmesinin ardından ödenmiştir. Yargıtay işçinin bu nedenle haklı nedenle fesini geçerli bulmuştur.” Yargıtay 7. Hukuk Dairesi 2015/4698 E.- 2015/8711 K.

4857 sayılı İş Kanununun 24. maddesine göre maaşın geç yatması işçiye haklı fesih ile iş sözleşmesini sonlandırma imkanı verir. İşçinin maaşın geç yatması haklı fesih sebebine dayanarak iş sözleşmesini sonlandırması halinde ise işverenden kıdem tazminatı talep etmesini sağlar. Bu durumda işçi kıdem tazminatına hak kazanır. Ancak işçi, maaşın geç yatması nedeniyle haklı fesih yaparken dikkatli davranmalıdır. İşçi, fesih sebebiyle bağlı olduğundan açıkça hangi sebebe dayanarak fesih yaptığını işverene bildirmelidir. İstifa dilekçesi verirken maaşın geç yatması nedeniyle iş sözleşmesinin tek taraflı olarak sona erdirildiğinin açık ve net bir şekilde yazılması gerekir. Aksi halde hak kayıpları doğabilir.

İşçi, maaş kaç gün gecikirse tazminat alabilir sorusunun cevabı; işçinin maaşı sadece birkaç gün bile gecikse işçi haklı nedenle derhal fesih ile kıdem tazminatına hak kazanabilir. (Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 07.11.2017 tarih 2015/15816 E.-2017/17656 K.)

Maaşın geç yatması halinde süresinde yapılmayan son maaş ödemesini takip eden 6 iş günlük sürede fesih hakkının kullanılması gerekir. Bu hak düşürücü süre içerisinde yapılan fesihte işçi kıdem tazminatına hak kazanır. 6 günlük süre geçirilmişse işçinin maaşının geç ödenmesi sebebine dayalı fesih hakkı ortadan kalkar. İşçi ancak yeni bir ödememe halinde fesih hakkını kullanarak tazminata hak kazanabilir.

Kısaca maaşı geç yatan işçinin hakları şunlardır; işçi, bu sebebe dayanarak iş sözleşmesini haklı nedenle feshedebilir ve kıdem tazminatının ödenmesini işverenden isteyebilir.

Maaş Ödenmemesi Haklı Fesih Sebebi Midir?

İşçiye yapmış olduğu iş karşılığında maaş ödenmemesi İş Kanunu’nun 24. maddesine göre haklı fesih sebebidir. Ödenmeyen maaşın az veya çok olması önemli değildir.

İşçi maaşın ödenmemesi sebebine dayanarak haklı fesih hakkını kullandığını açık bir şekilde işverene bildirmelidir. İşçi söz konusu bildirimi eylemli olarak da yapabilir. (Yargıtay 22. H.D. 2017/27253 E., 2020/1489 K.) Ancak ispat açısından kolaylık sağlaması amacıyla bildirimin yazılı bir şekilde yapılması önem teşkil eder. Fesih nedeni olan maaşın ödenmemesi hali devam ettiği sürece işçinin yukarıda bahsedilen 6 iş günlük süresi başlamaz ve haklı fesih hakkı devam eder.

Önemli: Ödenmeyen maaş alacağı 5 yıllık zamanaşımına uğramış olsa bile işçinin haklı fesih hakkı devam eder. Örnek verecek olursak; 6 yıldır ödenmeyen maaş alacağı için işçi, haklı fesih hakkını kullanarak kıdem tazminatına hak kazanabilir.

Maaşın ödenmemesi 20 günü geçmişse işçinin çalışmaktan kaçınma hakkı da vardır. Maaşın ödenmemesi halinde işçi fesihten önce çalışmaktan kaçınma hakkını kullanmak zorunda değildir. Bu hak işçinin fesih hakkına alternatif mahiyettedir. İş Kanunu m. 34’e göre işçinin çalışmaktan kaçınabilmesi için aranan şartlar;

• İşçinin maaşı zamanında ödenmeyecek
• Maaş ödeme günü üzerinden en az 20 gün geçecek
• İşverenin maaşı ödememesinde mücbir sebep olmayacak

Önemli: İş Kanunu 24. maddesindeki derhal fesih hakkı veren haklı fesih sebebi bu ödeme günü üzerinden 20 gün geçme halinden farklıdır burada mücbir sebep olup olmamasına bakılmaksızın işçiye derhal fesih hakkı sağlanır.

Maaşın Geç Yatması veya Maaşın Ödenmemesi Hallerinde İspat Yükü Kimdedir?

Maaşın geç yatması veya maaşın ödenmemesi kaynaklı haklı feshin yerinde olmadığının ispatı işverene aittir. İşveren süresi içerisinde işçinin maaşını ödediğini yazılı belge ile ispatlamalıdır.

Düzensiz Maaş Ödemesi Tazminat Hakkı Doğurur Mu?

Uygulamada sıkça karşılaşılan maaşın sürekli geç yatması durumu işçiye birtakım haklar vermektedir. İşçiye yapılan düzensiz maaş ödemesi işçinin haklı fesih yaparak kıdem tazminatı talep etme hakkını doğurur.

Uzun süreli kıdemi olan ve düzensiz maaş ödemesi yapılan işçinin istifa vererek ayrılmış olsa bile bu işçinin haklı fesih yaptığı kabul edilir.

“İşçi istifa ederek işten ayrılmış görünse de uzun süreli çalışması bulunan bir işçinin haklarını ortadan kaldıracak şekilde İstifa ederek işten ayrılmasının hayatın olağan akışına aykırı olduğu kabul edilmiştir. Bu, işçinin ücretlerinin geç ve düzensiz ödenmesi nedeniyle iş sözleşmesini haklı neden ile feshettiği kabul edilmiştir.” Yargıtay 22. Hukuk Dairesi 19.10.2017 tarih 2015/17135 E.-2017/22213 K.

İşçinin Maaşının Geç Ödenmesi veya Hiç Ödenmemesi Emsal Kararlar

İşveren işçinin maaşını ödeme süresinde mutlaka ödemelidir iyi niyetli bile olursa bu süre geçirilerek ve süre dışına taşan taksitler halinde işçi maaşı ödenemez.

“İşveren işçinin maaşını ödemekte ancak bunu takip eden ay içinde taksitlerle yapmaktadır Yargıtay maaşların bu şekilde ödenmesini haklı fesih nedeni saymıştır.” Yargıtay 22. Hukuk Dairesi 30.04.2014 tarih 2013/9849E- 2014/10720K

İşçinin maaşının geç ödenmesi halinde işverenin makul bir gerekçesinin olması işçinin bu nedenle yaptığı haklı feshi geçersiz kılmaz.

“İşçi maaşı düzensiz ödendiği için haklı fesih yapmış işveren ise normalde işçinin maaşının düzenli ödendiğini ancak son aylarda makul bir gecikme olduğunu iddia etmiştir Yargıtay makul gecikmeyi kabul etmemiştir.” Yargıtay 22. Hukuk Dairesi 19.10 2017 tarih 2015/17135E- 2017/22213K 

Maaşı düzensiz ödendiği için işten ayrıldığını iddia eden işçi işten ayrıldıktan çok kısa süre sonra yeni bir işe girmişse bu işçinin istifa ettiği kabul edilir.

“İşçi maaşı geç ödendiği için haklı nedenle fesih yaptığını iddia etmiş ve dava açmıştır ancak davacının istifadan hemen sonra başka bir iş yerinde işe başlamış olması ve müfettiş raporu dikkate alınmış ve eşinin işten ayrıldıktan üç gün sonra başka bir işe başlaması maaşının geç ödenmesi nedeniyle işten ayrıldığı iddiasının önüne geçmiştir.” Yargıtay 22. Hukuk Dairesi 23 01.2014 tarih 2013/2289E-2014/738K

İşçinin ödenmeyen maaş alacağı için dava açılırken bu alacakların hangi döneme ait olduğu açıkça belirtilmedir.

”İşçi 4 aylık maaş alacağı olduğunu iddia etmiş ve bunları mahkeme aracılığıyla talep etmiştir Yargıtay ise karar verilmeden önce bu alacakların hangi aya ait olduğunun işçi tarafından açıklanması gerektiğine hükmetmiştir.” Yargıtay 22. Hukuk Dairesi 11.03.2014 tarih 2014/5794E.-2014/5460K.

İşçi maaşı ödenmediği için haklı nedenle derhal fesih beyanını işverene bildirince artık bu tarihten sonra işveren işçiyi işten çıkarsa bile işçinin ihbar tazminatı hakkı doğmaz.

”İşçi maaşı ödenmediği için işverene noter aracılığıyla ihtarname göndermiş ve iş akdini feshettiğini açıkça beyan etmiştir bunun üzerine işveren işçiyi devamsızlık nedeniyle işten çıkarmıştır. Burada geçerli olan fesih ilk fesih yani işçinin haklı nedenle derhal feshidir.” Yargıtay 9. Hukuk Dairesi 17.10.2014 tarih 2012/36189E.- 2014/30145K.

İşçinin maaşının ödendiğini işveren ispat etmekle mükelleftir ve para borcun ispatı tanıkla olmaz.

”İşçi maaşının elden veya banka kanalıyla ödendiğini iddia etmiş işveren ise davacıya ait imzası ücret bordrolarını mahkemeye sunmuştur. Yargıtay, ücretin ödendiğinin ispatının işverene ait olduğunu belirtmiştir.” Yargıtay 22. Hukuk Dairesi 08.05.2019 tarih 2017/ 21778 E. – 2019/10001 K.