MİRASIN MAHKEME KARARI İLE SATIŞI
Mirasın mahkeme kararı ile satışı yoluyla mirasın paylaştırılmasını isteyen mirasçının ortaklığın giderilmesi davasını açması gerekir. Bu dava mirasçıların kendi aralarında anlaşamadığı durumlarda söz konusu olur. İzale-i şüyu olarak da bilinen ortaklığın giderilmesi davasında iki şekilde karar verilebilir:
Aynen Taksim Suretiyle Ortaklığın Giderilmesi: Bu yöntem, taşınır veya taşınmaz malın bölünebilir niteliğe sahip olduğu durumlarda geçerlidir. Ortaklığın giderilmesi davasında paydaşlardan birinin aynen taksim talebinde bulunması halinde mahkeme, dava konusu malın aynen taksim yani bölünerek paylaştırılmasının mümkün olup olmadığını inceler. İnceleme sonucunda aynen taksimin mümkün olduğu tespit edilirse miras malını paydaşların payları oranında bölünerek paylaştırılmasına karar verir. Paylar aynen taksim ile eşitlenemiyorsa eksik pay tutarında bedel ödenmesi şeklinde bir paylaşıma gidilebilir.
Satış Suretiyle Ortaklığın Giderilmesi: Eğer malın aynen taksimi mümkün değilse veya paydaşların aynen taksim talebi yoksa mirasın mahkeme kararı ile satışı gerçekleştirilir. Satış, genellikle icra kanalıyla yapılır ve satış tutarı paydaşlar arasında payları oranında bölüşülür.
Ortaklığın giderilmesi davası, taşınır veya taşınmaz mal hakkında açılabilir. Davayı açan taraf, tüm paydaşlarına karşı davayı yöneltmelidir. Bir paydaşın vefat ettiği durumda ise vefat eden paydaşın mirasçıları davaya eklenmelidir.
Sulh Hukuk Mahkemeleri, taşınır ve taşınmaz mallarla ilgili ortaklığın giderilmesi davalarına bakmakla görevlidir. Taşınmaz malın bulunduğu yerdeki, taşınır mal için ise davalının yerleşim yerindeki sulh hukuk mahkemesi yetkilidir. Birden fazla taşınmazın olması halinde ise taşınmazlardan birinin bulunduğu yerdeki sulh hukuk mahkemesinde dava açılabilir.
Ortaklığın giderilmesi davalarında arabuluculuk başvurusu, 7445 sayılı Kanun ile birlikte zorunlu hale getirilmiştir. 01.09.2023 tarihinden itibaren arabuluculuk yolu tüketilmeden açılan ortaklığın giderilmesi davaları dava şartı eksikliği nedeniyle reddedilecektir.
Arabuluculuk sürecinin sonucunda taraflar anlaşırsa, anlaşma tutanağı düzenlenir ve mahkemeden “icra edilebilirlik şerhi” alınmalıdır.
MAHKEMECE MİRAS KALAN EVİN DEĞERİ NASIL BELİRLENİR?
Ortaklığın giderilmesi davasında, dava konusu taşınmazın değeri genellikle mahkeme tarafından bilirkişi eşliğinde yapılan bir keşif sonucunda belirlenir. Keşif, taşınmazın fiziksel durumu, özellikleri ve değeri hakkında daha fazla bilgi sağlamak amacıyla gerçekleştirilir. Keşif sürecinde, bilirkişi dava konusu taşınmazı yerinde inceler, tapu kayıtlarını ve çap kayıtlarını değerlendirir ve taşınmazın mevcut durumu hakkında bir rapor hazırlar.
Bilirkişi raporunda taşınmazın veya taşınırın fiziksel durumu, coğrafi özellikleri, kullanım amaçları, çevresel etkenler ve benzeri faktörleri göz önünde bulundurularak, miras mallarının piyasa değeri tespit edilir.
MİRASIN MAHKEME KARARI İLE SATIŞI USULÜ NASIL OLUR?
Ortaklığın giderilmesi davalarında paydaşlardan birinin bile aynen taksim talebi varsa mahkemece öncelikle aynen taksim yoluna başvurulup başvurulamayacağı araştırılır. Eğer malın aynen bölünmesi mümkünse ve bölünmesi halinde değerinde ciddi bir azalma oluşturmuyorsa, mahkeme aynen taksim yoluna gider. Ancak aynen taksim mümkün değilse veya değer kaybı oluşturuyorsa, mahkeme malın satışını açık artırma usulü ile kararlaştırır. Açık artırmaya ise aksine bir anlaşma yoksa herkes katılabilir.
Türk Medeni Kanunu’nun 699/II ve 699/III maddeleri uyarınca bütün paydaşların rızasının bulunduğu durumlarda satışın yalnızca paydaşlar arasında artırma usulüyle yapılması mümkündür. Ancak tüm paydaşların rızası gerekmektedir.