İşyerinde psikolojik taciz veya mobbing tazminatı çağdaş hukukun son zamanlarda mahkeme kararlarında ve öğretide dile getirdiği hukuki bir olgudur. Mobbinge maruz kalan kişiler mobbing tazminatı davası ile manevi tazminat talep edebilirler.
Mobbing mağdurları hedef kişi olarak seçilmekte ve kendilerine karşı yıldırma politikası izlenmektedir. Mağdurlar kişilik haklarını zedeleyen sistematik ve ağır saldırıya maruz bırakılmaktadırlar. Ancak mobbinge maruz kalan kişilerin tazminat hakları da bulunmaktadır. Yazımızda; mobbing davası açma şartları nelerdir, mobbing davası nasıl açılır, mobbing davasında ne kadar tazminat alınır gibi soruların cevaplarına ulaşabilirsiniz.
Mobbing davası açma şartları nelerdir?
Mobbing davası açmak için öncelikle işyerinde gerçekleşen eylemlerin mobbing olup olmadığının tespit edilmesi gerekmektedir. Bu nedenle mobbing şartları mobbing davası açma şartlarındandır. Mobbing davası açma şartları şunlardır:
- mobbingin işçi hedef alınarak yapılması,
- mobbingin uzun bir süre ve belli aralıklarla sistematik bir şekilde tekrarlanması (Örn: 6 ay gibi bir süre boyunca mobbinge maruz kalmak gibi),
- mağdurun karşı koymasına rağmen mobbinge engel olamaması,
- aşağılayıcı, küçük düşürücü ve psikolojik olarak acı veren, işteki performansını olumsuz etkileyen davranışların varlığı
Bu davranışlar; tehdit, şiddet, aşağılama, hakaret, ayrımcılık, ağır eleştiri, taciz ve çalışma şartlarının olumsuz hale getirilmesi şeklinde somutlaştırılabilir. Mobbingde, işçiye karşı taciz psikolojik olmalı, işçinin özgüvenini ve özsaygısını kaybettirmeli, sistematik olarak tekrarlanmalı, uzun bir zamandan beri devam ediyor olmalı ve en önemlisi işçinin buna karşı silahı olmamalı, olsa bile kullanamamalıdır. (Yargıtay 9. H.D. 2014/12642 E. 2015/25859 K.)
Bu şartların varlığı halinde mobbinge maruz kalan kişiler tazminat davası açabilirler. Mobbing tazminatı davaları niteliği itibariyle uzmanlık gerektiren konulardır. Bu nedenle mobbing alanında uzman avukatlardan profesyonel hukuki hizmet alınması elzemdir.
İş Hukuku Departmanımız ile iletişime geçiniz.
Mobbing tazminatı davası nasıl ispatlanır?
İşçinin anlattığı mobbing teşkil eden olayların tutarlı olması ve mobbingin varlığına dair kuvvetli bir emarenin bulunması gerekmektedir.
Mobbing tazminatı davasında mobbingin varlığını ispatlayacak en önemli delil, tanık delilidir. İşyerinde gerçekleşen mobbinge konu eylemleri görmüş veya duymuş kişilerin mahkemede davacı lehine tanıklık etmesi lehe sonuç açısından önem teşkil etmektedir.
Mail, whatsapp ve benzeri platformlarda yapılan yazışmalar ve mobbingi görüntüleyen işyeri kamera kayıtları mobbingin ispatında kullanılabilir.
İşyerinde uygulanan mobbing nedeniyle alınan sağlık raporu mobbingin ispatında kullanılabilir.
Mobbinge maruz kalan kişinin sosyal medyada mobbinge ilişkin paylaşımları da ispat açısından elverişli delillerden olabilir.
İş Hukuku Departmanımız ile iletişime geçiniz.
Mobbing tazminatı davasının ispatında şüpheden uzak kesin deliller aranmasına gerek yoktur. Mobbingin varlığı yeterli delillerle ispatlanabilir.
Psikolojik tacize uğradığını iddia eden mağdur, bu iddiasını ispatlamakla yükümlüdür. Ancak psikolojik tacizin genellikle tacizi uygulayan ile tacize maruz kalan arasında gerçekleşen bir olgu olduğundan ispatı oldukça zordur. Bu nedenle olayların tipik akışı, tecrübe kuralları göz önüne alınarak sonuca gidilmesi gerekmektedir. Yaklaşık ispat olarak adlandırılan bu yaklaşım tarzı mobbing tazminatı davasında işin doğasına da uygundur. Yargıtay, mobbing tazminatı davalarında mobbingin varlığının şüpheden uzak delillerle ispat edilmesini aramamakta olup mobbingin yeterli delillerle ispat edilmesi halinde mobbing tazminatına hükmedilmesi gerektiğini belirtmektedir.
Yargıtay 22. Hukuk Dairesi 2013/693 E.-2013/30811 K.
Mobbingin varlığı için kişilik haklarının ağır şekilde ihlaline gerek olmadığı, kişilik haklarına yönelik haksızlığın yeterli olduğu, ayrıca mobbing iddialarında şüpheden uzak kesin deliller aranmayacağı; davacı işçinin, kendisine işyerinde mobbing uygulandığına dair kuşku uyandıracak olguların ileri sürmesinin yeterli olduğu, işyerinde mobbing gerçekleşmediğini ispat külfetinin davalıya düştüğü; tanık beyanları, sağlık raporları, bilirkişi raporu, kamera kayıtları ve diğer tüm deliller değerlendirildiğinde mobbing iddiasının yeterli delillerle ispat edildiği gözetilmeden yazılı şekilde karar verilmesi hatalı olup bozmayı gerektirmiştir.
Mobbing tazminatı davasının ispatında şüpheden uzak kesin deliller aranmayacağına ilişkin Yargıtay 22. H.D. 2014/2157E. – 2014/3434 K. sayılı kararında da:
- mobbingin varlığı için şüpheden uzak kesin deliller aranmayacağı,
- davacı işçinin kendisine işyerinde mobbing uygulandığına dair kuşku uyandıracak olguları ileri sürmesinin yeterli olduğu,
- yüzde yüzlük bir ispatın aranmadığı,
- şüpheden uzak delil aramanın ceza yargılamasına ait olduğu,
- iş hukuku yargılamasında vicdani kanaatin oluşmasına yetecek kadar bir ispatın yeterli olduğu,
- taraflarca ileri sürülen delillerin sıhhat ve kuvvetinde tereddüt edilmesi halinde işçi lehine yorum ilkesinin uygulanması gerektiği
belirtilmiştir.
Mobbinge örnek oluşturabilecek tutum ve davranışlar nelerdir?
Mobbinge örnek olarak verilebilecek tutum ve davranışlar:
- banka müdürü tarafından sorun çıkaran, uyumsuz, sevilmeyen ve kavgacı biri olarak suçlandığı,
- bir başka personelin yapması gereken işlerin sık sık davacıya verildiği,
- banka müdürü tarafından cumartesi günleri mesai yaptırıldığı,
- davacıyla aynı pozisyonda olan diğer çalışanlara anahtar ve şifreler verildiği halde davacıya verilmediği,
- davacının işyeri içindeki diğer çalışanlardan soyutlandığı,
- son dört ay içinde yirmişer günlük sağlık raporları aldığı,
- son bir yıl içinde peş peşe disiplin soruşturmaları geçirerek kendisinden savunmalar istendiği,
- şube içi elektronik posta ile yapılan yazışmalarda “densiz” denilmek suretiyle hakarete maruz kaldığı,
- yapılan yazışmalarda nezaket sınırlarının aşıldığı,
- davacının yaşamış olduğu olumsuzlukları işyerindeki amirine ilettiği halde sorunlara çözüm getirilmediği ve kendisinde kusur bulunduğu,
- yaşanılan olumsuzluklar sonunda anksiyete bozukluğu çektiği ve sağlık sorunlarıyla uğraştığı,
- bir yıllık maaş artışının yalnızca %1,96 olarak öngörüldüğü
Mobbing tazminatı işten ayrılmadan da istenebilir mi?
Mobbing tazminatı feshe bağlı bir tazminat değildir. Mobbing çalışanlara; işyerindeki üstleri, eşit düzeyde çalışanlar ya da astları tarafından uygulanabilir. Bu durumda mobbinge maruz kalan kişinin sadece üstünün eyleminden rahatsız olması ancak işinden memnun olması ve çalışmaya devam etmek istemesi hayatın olağan akışına uygundur. Bu nedenle işçi mobbing kaynaklı manevi tazminat davası açabilir ve aynı zamanda işyerinde çalışmaya devam da edebilir.
YHGK 2012/9-1925 E. – 2013/1407 K.:
Davacı işçi, davalı işverenden maruz kaldığı psikolojik taciz nedeniyle hizmet sözleşmesini haklı nedenle feshedebileceği gibi işe devam etmek suretiyle TBK. md.417 kapsamında diğer yasal haklarını kullanma konusunda seçimlik hakka sahiptir.
Mobbing ihbar tazminatı Yargıtay kararı
İhbar tazminatı, işverenin kanuna aykırı bir şekilde işçinin iş sözleşmesini feshetmesi halinde gündeme gelmektedir. Ancak mobbing ihbar tazminatına ilişkin Yargıtay’ın bir kararında işyerinde mobbinge maruz bırakılarak istifaya zorlanan kişiye ihbar tazminatı ödenmesi gerektiğine hükmedilmiştir. Bu durumda işçi, mobbinge maruz kalarak istifaya zorlanması nedeniyle istifa etmesi halinde mobbing tazminatının yanında ihbar tazminatı da almaya hak kazanabilir. Tabi bundan evvel mobbing tazminatı için açılan davada iddiaların ispatı gerekmektedir.
Yargıtay 22. Hukuk Dairesi 2015/11958 E.- 2016/15623 K.:
Fesih işçi tarafından yapılmış ise de, işverenin uyguladığı mobbing sonucu işçinin iradesinin feshe yönlendirildiği sabit olduğundan, ihbar tazminatına da hak kazanılmıştır.
Mobbing tazminatı arabuluculuk
İşçi ve işveren arasındaki uyuşmazlıklarda zorunlu arabuluculuk bulunmaktadır. Yani dava açılmadan önce arabulucuya başvuru yapılması gerekmektedir. Aksi halde dava şartı eksikliği nedeniyle dava reddedilir. Bu nedenle mobbing tazminatı davası açılmadan önce arabuluculuk kurumuna başvuru yapılması gerekmektedir.
Mobbing tazminatı davasında görevli mahkeme
İşçi işveren arasındaki uyuşmazlıkların çözümünde görevli mahkeme iş mahkemesidir. Bu nedenle mobbing eylemi de işverenin özel yükümlülüğünü ihlal etmesinden kaynaklanmakta olup davanın iş mahkemesinde açılması gerekmektedir.
Kamuda mobbing davası nereye açılır?
Mobbinge konu eylemlerin memurun görevi sırasında ve yetkilerini kullanırken işlenmesi halinde kamuda mobbing davası idare aleyhine ve idari yargıda tam yargı davası olarak açılması gerekmektedir.
YHGK 2014/4-1334 E. – 2016/1067 K.:
Gaziantep Üniversitesi Fen Edebiyat Fakültesi Biyoloji Bölümü’nde profesör olarak çalışan davacının, aynı üniversitede dekan ve bölüm başkanı olan davalılar tarafından, usulsüz müracaat ve şikayette bulunma, görevini işbirliği içerisinde yapmama, sağlık raporunu ibraz etmeme ve raporlu olduğu halde ek ders ücreti alma fiilleri nedeni ile soruşturma açıldığını, girdiği bazı derslerin kendisinden alındığını ve başka bir hocaya verildiğini, derslerinin günün geç saatlerine konulduğunu ve profesörlüğünün engellenmeye çalışıldığını belirterek ve davalıları hasım göstererek eldeki tazminat davasını açtığı anlaşılmaktadır.
Davacının bu iddiaları, içerikçe davalı kamu görevlilerinin görevleri sırasında ve yetkilerini kullanırken işledikleri bir kusura dayanmaktadır.
Hal böyle olunca, davalıların görevi dışında kalan kişisel kusuruna dayanılmadığına, eylemin görev sırasında ve görevle ilgili olmasına ve hizmet kusuru niteliğinde bulunmasına göre, eldeki davada husumet kamu görevlilerine değil, idareye düşmektedir. Öyle ise, dava idare aleyhine açılıp, husumetin de idareye yöneltilmesi gerekir.
İşyerinde psikolojik baskı görüyorum ne yapmalıyım?
İşyerinde psikolojik baskı gören kişiler tazminat davası açabilirler. Ancak yasal yollara başvuru yapmadan önce psikolojik baskı içeren eylemlerin ispatı için delil toplanması gerekir. İşyerinde psikolojik baskı gören kişiler şunları yapabilirler:
- Sağlık raporu alabilirler.
- Mobbingi tarih içerir şekilde ayrıntılı not edebilirler.
- İşyeri belgelerini kaydedebilirler.
- Alo 170’i arayabilirler.
- Üst birime bilgilendirme yapabilirler.
- Tanık bulabilirler.
İşyerinde psikolojik baskı gören kişilerin delil toplamaları gerekmektedir. Bu aşamada mobbing davalarında uzman bir avukatlık ofisinden hukuki destek alarak hareket edilmesini tavsiye ederiz.
Bizimle iletişime geçin.
Mobbing davası nasıl açılır?
Mobbing davası açmadan önce yaşanan tüm somut olaylar nazara alınarak mobbingin oluşup oluşmadığı tespit edilmelidir. Bunun akabinde yaşanan somut olayların ispat açısından mevcut delilleri değerlendirilmelidir. Mobbing davasında, davacının mobbinge konu eylemleri mahkemede yeterli delillerle ispat edebilmesi gerekmektedir. Mobbinge konu eylemleri görmüş veya duymuş kişilerin mahkemede davacı lehine tanıklık etmesi davanın kazanılması açısından önemlidir. Davacı, dava dilekçesinde ne kadar manevi tazminat istediğini belirtmelidir.
Mobbing davası özel uzmanlık gerektiren alanlardandır. Bu nedenle mobbinge maruz kalan kişilerin yasal süreci konuya hakim bir avukattan profesyonel hukuki hizmet alarak takip etmesi olası hak kayıplarının önüne geçmek adına önem teşkil etmektedir.
Mobbing davası kişiye mi kuruma mı açılır?
Mobbing davası mobbinge maruz kalan kişinin çalıştığı kuruma karşı açılır. Kurum ise mobbing tazminatını mobbing uygulayan kişilere rücu etme hakkına sahiptir.
Mobbing tazminatı hesaplama nasıl yapılır?
Mobbing tazminatı davasında mahkeme, mobbingin varlığına kanaat getirdikten sonra tazminat miktarına karar verecektir. Mobbing tazminatı hesaplanırken;
- mobbinge maruz kalan kişinin yaşadığı manevi üzüntü
- mobbing tazminatına konu eylemlerin ağırlığı ve kişilik haklarını ihlal boyutu
- mobbingin ağırlığına ilişkin bilirkişi raporu
- davacının talep ettiği tazminat miktarı
gibi olgular dikkate alınır.
Mobbing davasında ne kadar tazminat alınır?
Mobbing davasında mobbinge konu eylemlerin ağırlığı tazminat takdirinde dikkate alınmaktadır. Bu nedenle net bir tutar söylenmesi doğru olmayacaktır. Ancak mobbing davasında; 30.000,00 – 300.000,00 TL arasında mobbing tazminatına hükmedilebilmektedir.
Mobbing süresi ne kadar olmalıdır?
Somut olaya göre değişkenlik göstermekle birlikte maruz kalınan mobbingin en az 3 ay gibi bir süre boyunca belirli aralıklarla sistematik bir şekilde gerçekleşmesi gerekmektedir. Bu halde eylemler mobbing olarak değerlendirilebilir. Somutlaştırırsak; yöneticinin gerçek dışı bir şekilde çalışana güvenlik soruşturmasının olumsuz sonuçlandığını ve işi bırakması gerektiğini 3 ay boyunca belirli aralıklarla tehditvari bir şekilde söylemesi mobbing olarak değerlendirilebilir. Ancak 3 aylık süre boyunca sadece 1 haftalık süreçte belirli aralıklarla işi bırakması gerektiğini söylemesi mobbing olarak değerlendirilmeyebilir. Bu nedenle mobbing süresine dikkat edilmeli ve yasal yollara alanında uzman bir avukattan profesyonel hukuki hizmet alınarak başvurulmalıdır.
Memur mobbing davası nasıl açılır?
Kamu kurumunda mobbinge maruz kalan memur mobbing tazminatı davası açarak tazminat talebinde bulunabilir. Kamu kurumunda mobbing vakıaları memurlar arasında gerçekleşmektedir. Memurlar arasında gerçekleşen mobbing eylemleri memurun görevi sırasında ve yetkilerini kullanırken işlenmesi halinde mobbing tazminatı davası kuruma karşı açılmalıdır. Buna rağmen mobbinge maruz kalan memur mobinge konu eylemleri gerçekleştiren amirine veya üstüne dava açması halinde davanın reddedilme ihtimali bulunmaktadır. Bu nedenle memur mobbing davalarının dikkatli açılması gerekmektedir.
Mobbinge para cezası verilir mi?
Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu ayrımcılık ihlalinin tespiti halinde para cezası vermektedir. Mobbinge maruz kalan çalışanların delilleriyle birlikte ilgili kişiler hakkında para cezası verilmesi için TİHEK’ya başvuru yapma hakları bulunmaktadır. Mobbing ile mücadele açısından verilen para cezaları caydırıcı olabilmektedir. Söz konusu başvuru, genellikle kamu kurumunda mobbinge uğrayan kişilerin kullanabileceği etkin bir yöntemdir.
Ayrıca mobbinge maruz kalan kişiler, mobbing ihbar hattı olarak kullanılan Alo 170 hattını arayarak veya Kamu Denetçiliği Kurumu’na başvuru yaparak şikayette bulunabilirler.
Mobbing tazminatı davası ne kadar sürer?
Mobbing tazminatı davası mahkemenin iş yüküne göre değişkenlik göstermekle birlikte genel olarak 1-2 yıl içinde sonuçlanmaktadır.
Yasal sürecin takibi için bizimle iletişime geçiniz…
Y & K Hukuk – İş Hukuku Departmanı
Av. Zeynep YILMAZ