Nafaka borcu aile hukukundan doğar. Maddi olarak zorluğa düşecek olan kişilere, mahkeme kararıyla bağlanır. Hukuk sistemimizde nafakayı 3 temel başlıkta ele alabiliriz. İlki Türk Medeni Kanunu uyarınca eş sıfatıyla verilecek olan nafakalardır. Bunlar; tedbir nafakası ve yoksulluk nafakası olarak ikiye ayrılır.
İkinci olarak Türk Medeni Kanunu hükümlerine göre koşullar oluştuğunda çocuklar yararına tedbir ve iştirak nafakasına hükmedilmektedir.
Nafaka; boşanma davası içinde talep edilebileceği gibi ayrı açılacak bir nafaka davasıyla da istenebilir.
Yazımızda; boşanma davasında nafaka nasıl hesaplanır, nafaka miktarı neye göre belirlenir, nafaka sonradan arttırılabilir mi, nafaka sadece kadına mı ödenir, boşanmadan da nafaka alabilir miyim, çalışmasam da nafaka ödemek zorunda mıyım gibi soruların cevaplarını bulabilirsiniz.
Boşanma davasında nafaka nasıl hesaplanır?
Nafaka, kişinin geçinmesi için gereken ve karşı tarafın malî gücüne uygun bir yardımdır. Bu nedenle nafaka davalarında ve boşanma davalarındaki nafaka takdirinde en önemli etken tarafların sosyal ve ekonomik durumlarıdır. Gerek boşanma davalarında gerekse nafaka davalarında nafaka miktarı belirlenirken mahkeme tarafların ekonomik ve sosyal durumlarını ayrıntılı olarak araştırır. Tarafların ekonomik sosyal durumunun saptanması için taraflar adına kayıtlı taşınmaz, araç bilgisi ile banka ve Sosyal Güvenlik Kurumu kayıtları araştırılır. Bu araştırma neticesinde tarafların maddi durumları belirlenir. Aylık kazanç, banka hesapları, taşınır taşınmaz malvarlığı değerleri ekonomik durumun tespitinde önemlidir.
Nafaka miktarı neye göre belirlenir?
Nafaka borçlusu eşin aldığı maaşa göre nafaka miktarının hesaplanması mümkündür. Ayrıca tarafların ekonomik ve sosyal durumunun saptanması için taraflar adına kayıtlı taşınmaz, araç bilgisi ile banka ve SGK kayıtları araştırılır. Tüm bu araştırmalardan sonra tarafların gelir durumları göz önünde bulundurularak nafaka miktarı tespit edilecektir. Belirli bir nafaka miktarı yoktur. Nafaka pek çok değerlendirme kriteri neticesinde belirlenmektedir. Her davada, tarafların ekonomik durumlarına göre hükmedilecek nafaka miktarı değişecektir. Bu miktarı belirlemede aile mahkemesi hakiminin takdir yetkisi vardır. Bu kapsamda kanunda belirtilen açıkça net bir miktar yoktur. Aile mahkemesi hakimi tarafların ekonomik durumlarını gösteren belgeleri ve delilleri göz önünde bulunduracak ve davalı tarafın ödeme gücüne göre bir nafaka miktarı takdir edecektir.
Çalışmasam da nafaka ödemek zorunda mıyım?
Nafaka borçlusunun; aylık kazancı, üzerine kayıtlı mal varlıkları, banka hesapları incelenerek nafaka hesaplaması yapılır. Kişinin asgari ücretle çalışan biri olması veya o sırada işsiz olması nafakaya hükmedilemeyeceği anlamına gelmez. Çalışmayan kişilerin de asgari yaşam koşullarına sahip olacağı varsayımıyla hakim uygun bir nafakaya karar verecektir. Nafaka miktarı hakimin takdirindedir.
Nafaka sonradan artırılabilir mi?
Nafaka bağlanan taraf; ihtiyaçlarının artması ve nafaka borçlusunun gelir durumundaki artışa göre nafakanın arttırılmasını talep edebilir. Nafakanın arttırılmasını gerektiren hallerde nafakada artışa gidilecektir. Bu durumda nafaka alacaklısı eş, nafaka artırım davası açmak suretiyle mevcut nafaka miktarının artırılmasını mahkemeden talep etmelidir.
Nafaka borçlusunun gelirinin artması halinde ödeyeceği nafaka miktarında da artış yapılması gerekecektir. Nafakanın günümüz şartlarına uyarlanması mümkündür. Nafaka alan çocuğun kreşe gitmesi, okula başlaması veya başka şehirde üniversite eğitimine başlayacak olması gibi sebeplerle nafaka yeni şartlara göre arttırılabilir.
Nafaka ödenmediğinde ne yapmak gerekir?
Nafakanın ödenmesi yasal yükümlülüktür. Nafaka ödemeyen kişi mahkeme kararına aykırı hareket etmiş olacaktır. Bu nedenle nafakanın ödenmemesinin çeşitli cezai yaptırımları vardır. Nafaka ödenmezse öncelikle icra takibi başlatılır. Böylece icra müdürlüğü aracılığıyla borcun ödenmesi talep edilecektir. İcra müdürlüğü bir ödeme emri düzenleyerek borçluya bunu gönderir. Borçlu tebliği aldıktan sonra yasal süresi içerisinde nafaka borcunu ödemezse mal varlığına haciz konulabilir. Kişi maaşlı çalışansa maaşı ¼ oranında haczedilebilir. Bankadaki parasına, evine, arabasına haciz konulabilir. Borçlu emekli olsa dahi emekli maaşı da haczedilebilir.
Nafakanın icra yoluyla alınamadığı durumdaysa nafaka borçlusu hapis cezası alır. Nafakayı ödemeyen üç aylık hapis cezasıyla karşılaşacaktır. Kişinin aldığı hapis cezası ertelenemez ve para cezasına çevrilemez. Yargılamayı İcra Mahkemesi yapacaktır. Nafaka borçlusu hapis cezasını çektikten sonra da nafaka ödemeye devam etmekle yükümlüdür. Hapis cezası kişinin nafakadan kurtulduğu anlamına gelmeyecektir.
Erkek nafaka talep edebilir mi?
Halk arasında nafakanın sadece kadına ödeneceği şeklinde yanlış bir kanı hakimdir. Nafaka sadece kadınlara ödenmez. Nafaka, mahkemece erkeklere de verilebilmektedir. Yukarıda değindiğimiz kriterler de göz önünde bulundurularak erkeğe verilecek nafaka miktarı belirlenecektir.