6362 Sayılı Sermaye Piyasası Kanunu piyasanın güvenilir, şeffaf, istikrarlı ve rekabetçi bir ortamda ekonomik değer taşıyan varlıkların alınıp satılmasının sağlanmasını, yatırımcının hak ve menfaatlerinin korunmasını amaçlamaktadır. Bu çerçevede bazı işlemler anılan kanun tarafından yasaklanmış olup bu işlemleri yapan kişilere veya kurumlara cezai yaptırımlar öngörülmüştür. Borsada manipülasyon işlemleri de yasaklanan bu fiillerdendir. Manipülatörlerin gerçekleştirdiği bu fiillerle bireysel yatırımcılar zarara uğramakta manipülatörler ise haksız kazanç elde etmektedir.
Yazımızda, borsada manipülasyon işlemleri neticesinde zarara uğrayan kişilerin tazminat hakları konusuna değinilmiştir.
Borsada Manipülasyon
Manipülasyon, sermaye piyasasında işlem gören hisse senetlerine ilişkin olarak bilinçli şekilde yapay yollarla yatırımcıları yanlış yönlendirerek izlenim uyandırma veya yanıltıcı bir piyasa oluşturmak maksadıyla yapılan işlemler olarak ifade edilmektedir. Borsada manipülasyon, manipülatörlerin yüksek kar elde etme amacıyla hisselerin piyasa fiyatlarının yapay olarak yükseltilmesi, düşürülmesi veya sabit tutulmasına yönelik gerçekleşen faaliyetlerden oluşmaktadır. Borsada yapay işlemlerle pazarı etkilemeye çalışan manipülatörler, bu işlemler neticesinde bireysel yatırımcıları zarara uğratmaktadırlar.
Borsada işleme ve bilgiye dayalı olarak yapılan manipülasyonlar neticesinde zarara uğrayan kişiler zararlarını manipülasyon yapan kişi veya kurumlara maddi ve manevi tazminat davası açarak tazmin edebilirler.
Borsada Manipülasyondan Doğan Tazminat Sorumluluğu
6362 Sayılı Sermaye Piyasası Kanunu’nun 106 vd. maddelerinde sermaye piyasası suçları düzenlenmiştir. Söz konusu düzenlemelerde manipülasyon yapan kişilere ve kurumlara birtakım yaptırımlar öngörülmüştür. Bu yaptırımlar, manipülasyon neticesinde hukuka aykırı bir şekilde mal varlığında azalma olan kişilerin maddi zararlarını gidermediği için bu tür eylemlerin hukuki sonuçları da bulunmaktadır.
Borsada Manipülasyon Tazminat Hakkı
Borsada manipülasyon ekseriyetle üçüncü kişilerce gerçekleştirilmektedir. Ancak sermaye piyasası aktörleri tarafından da gerçekleştirilen manipülasyon fiillerine de rastlanılmaktadır. Her iki durumda da borsada manipülasyon yapan kişi veya kurumlar, zarara uğrayan bireysel yatırımcıların maddi ve manevi zararlarını karşılamak durumdadırlar. Manipülatörlerin menkul kıymetin değerini yükselterek, azaltarak veya sabit tutarak aldatma kastı ile gerçekleştirdiği manipülatif eylemlerin etkisiyle küçük yatırımcı menkul kıymet satın almakta, satmakta veya hiç işlem yapmamaktadır. Manipülatif eylemlerin tesiriyle bireysel yatırımcıların ihdas ettikleri sözleşmelere, TBK madde 36/1-2 hükümleri mucibince, bağlı olmaları zorunluluk teşkil etmemektedir.
Borsada Manipülasyon Tazminat Davasının Şartları
Borsada manipülasyon nedeniyle oluşan zararın tazmini davasında hukuki dayanak TBK madde 49 haksız fiil nedeniyle sorumluluk hükümleridir. Borsada manipülasyon yaparak yatırımcıları maddi ve manevi zarara uğratan kişi veya kurumlar işbu haksız filleri neticesinde oluşan zararları karşılamakla mükelleftirler. Bu tür davalarda en önemli hususlar; manipülatif eylemin tespit edilmesi ve eylem nedeniyle uğranılan zarar arasında illiyet bağının ispat edilmesidir.
Hukuka aykırılık
Türk Borçlar Kanunu’nun haksız fiilden sorumluluk hükümleri gereğince fiilin hukuka aykırılık teşkil etmesi icap etmektedir. Borsada manipülasyon eylemi ise 6362 Sayılı Sermaye Piyasası Kanunu çerçevesinde hukuka aykırı bir eylemdir.
Nedensellik bağı
Ortaya çıkan maddi ve manevi zararın manipülatif eylem nedeniyle oluşması nedensellik bağını ifade etmektedir.
Zarar
Borsada manipülasyon nedeniyle tazminat davasında zararın delillendirilerek ispatlanması gerekmektedir. Zarar, maddi ve manevi zarar olarak tasnif edilmektedir. Manipülasyon nedeniyle mal varlığında azalma olan yatırımcılar bu azalmayı tazminat davasında ispat etmeleri gerekmektedir.
Borsada Manipülasyon Tazminat Davasının Tarafları
Borsada manipülasyon nedeniyle tazminat davasında davalı sıfatına haiz olanlar; manipülatörler ve manipülatörlere yardım edenlerdir. Manipülatif eylemleri gerçekleştiren kişi veya kurumların borsada alım satım işlemi yapmasında aracılık eden kurumların da sorumluluklarının doğabileceğini söyleyebiliriz. İşbu tazminat davasında davacı ise manipülasyon nedeniyle zarara uğrayan kişi veya kurumlardır.
Sonuç
Son zamanlarda sosyal medyada yer alan hesapların hisse alım satım tavsiyeleri adı altında küçük yatırımcıya piyasa bozucu yönlendirmelerde bulundukları Sermaye Piyasası Kurulu tarafından yapılan açıklamalarla da belirtilmiştir. Bu çerçevede borsada manipülasyon nedeniyle zarara uğrayan küçük yatırımcıların manipülasyon eylemini gerçekleştiren kişi veya kurumlardan maddi ve manevi zararlarının tazminini talep edebilecekler.